Ministerstwo Edukacji Narodowej zajmuje stanowisko w sprawie nauczania języka niemieckiego

Uregulowania prawne, do których odnosi się MEN, dotyczą dwóch przedmiotów szkolnych - języka niemieckiego jako języka obcego oraz języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej. Ponieważ oba przedmioty mogą być nauczane w szkołach, w których uczą się dzieci mniejszości niemieckiej, po zapytaniu jednego z rodziców oraz śląskiego Kuratorium Oświaty, na skutek ministerialnej interpretacji przepisów oświatowych, wiele szkół, organów prowadzących oraz rodziców zaczęło zadawać sobie pytanie: Czy dzieci mniejszości niemieckiej, które korzystają z nauki języka ojczystego niemieckiego, mogą od klasy 7 wybierać język niemiecki jako drugi język obcy? Czy może należy tym dzieciom zaoferować do wyboru lekcje rosyjskiego, francuskiego, hiszpańskiego lub włoskiego?

Ministerstwo Edukacji Narodowej uznało, że nie należy dzieciom mniejszości niemieckiej oferować języka niemieckiego jako języka obcego i wskazało, że dzieci te od klasy 7 powinny uczyć się innego języka obcego, ponieważ język niemiecki nie jest dla nich językiem obcym. Taką interpretację przepisów oświatowych przejęły kuratoria oświaty na Śląsku i Opolszczyźnie, które w kwietniu i w maju opiniowały arkusze organizacyjne szkół na nadchodzący rok szkolny. Wskazały one dyrektorom szkół, że dzieciom mniejszości narodowej niemieckiej, korzystających z nauki języka ojczystego, należy zaoferować naukę innego języka obcego (nie języka niemieckiego). Z braku wykwalifikowanych nauczycieli innych języków obcych, zwłaszcza w rejonach wiejskich, wielu dyrektorów stanęło przed wymaganiami, którym nie potrafili sprostać.

Organizacje mniejszości niemieckiej, organy prowadzące szkoły oraz rodzice dzieci, których dotknęła nowa interpretacja MEN, złożyli w Ministerstwie pisma wyrażające protest wobec nowych wytycznych MEN. Przedstawiciele mniejszości niemieckiej na spotkaniach z urzędnikami MEN, MSWiA oraz z minister Zalewską wskazywali na konsekwencje ministerialnej interpretacji przepisów. Trzy niezależne opinie (przedłożone przez prof. Grzegorza Janusza, Kancelarię Prawniczą A. Wytrwał, W. Piontek, P. Szyndzielorz oraz przez Biuro Analiz Sejmowych) potwierdziły, że żadne przepisy oświatowe nie zakazują łączenia języka niemieckiego jako języka mniejszości z nauką tego samego języka obcego nowożytnego.

Teraz Ministerstwo zabiera ponownie głos w tej sprawie i wyjaśnia, jak od klasy 7 należy organizować naukę języka obcego nowożytnego dla dzieci mniejszości narodowej niemieckiej.

Zasadniczo należy konsekwentnie oddzielić od siebie nauczanie przedmiotu język niemiecki jako język obcy od przedmiotu język niemiecki jako język mniejszości narodowej, wyjaśnia Ministerstwo. Jeżeli szkoła oferuje od klasy 7 język obcy nowożytny, to należy nauczać go w oparciu o podstawę programową dla języków obcych, która przewiduje naukę od podstaw - od poziomu A1 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego. Dzieci mniejszości niemieckiej, które do klasy 6 uczyły się języka niemieckiego w oparciu o odrębną podstawę programową, miałyby posiadać wyższe kompetencje językowe i powinny realizować naukę języka mniejszości w opraciu o wyższe wymagania i bardziej ambitne cele nauczania. Poza tym - jak twierdzi Ministerstwo - dzieciom tym nie można odbierać prawa do nauki dwóch języków obcych nowożytnych.

Ministerstwo zarzuca kuratoriom oświaty, że brakowało dotychczas odpowiedniego nadzoru nad realizacją odpowiednich podstaw programowych i nad organizacją nauczania języków w szkole podstawowej. Miało to doprowadzić do tego, że obecni 7-klasiści uczą się jednocześnie tego samego języka jako języka obcego i jako języka mniejszości. Kuratorzy oświaty zostali poproszeni o ściślejszy nadzór nad planowaniem i realizacją przez szkoły nauczania językowego. Dla dobra dzieci i w obliczu zaawansowanego już planowania najbliższego roku szkolnego Ministerstwo zaleca, aby kuratoria oświaty konsekwentnie nadzorowały planowanie tychże zajęć językowych od roku szkolnego 2019/2020.

Dla szkół oznacza to, że szkoły, które dokonały planowania roku szkolnego 2018/2019 z jednoczesnym nauczaniem języka obcego i języka mniejszości dla tego samego ucznia, nie muszą w tym momencie nagle zmieniać swoich planów i pośpiesznie zatrudniać nowych nauczycieli innych języków obcych. Mogą one jedynie mieć nadzieję, że kuratoria oświaty zaakceptują plany organizacyjne szkół w takiej formie, jak to było dotychczas praktykowane.

Dla rodziców obecnych 7-klasistów wyjaśnienia MEN nie oznaczają w żadnym wypadku, że muszą oni składać oświadczenia o rezygnacji z zajęć języka mniejszości narodowej niemieckiej. Dzieci, które znajdują się obecnie w trakcie swojej edukacji językowej powinny na danym etapie edukacyjnym dokończyć nauczanie, które przed laty zostało zaplanowane przez szkołę.