Linia historii

Stara prawda, że podróże kształcą, jest oczywistością. Może jeszcze ważniejszą byłaby prawda, że przełamują stereotypy. Takim właśnie stereotypem może być przeciętne wyobrażenie Kazachstanu, kojarzącego nam się ze spuścizną sowiecką, zacofaniem centralnej Azji, deportacją i Niemców, i Polaków w czasie wojny, a czasem i dyktaturą, skoro niepodzielne rządy sprawuje przez 28 lat bez przerwy Nursułtan Nazarbajew.

Po trzydniowym pobycie w stolicy tego kraju nie uważam się za eksperta, ale niewątpliwie przełamał on moje stereotypy. Nowoczesność i rozwój w skali nam nieznanej imponuje. Nowe miasto z centrum rządowym powstało z wizjonerstwa prezydenta tam, gdzie jeszcze kilkanaście lat temu był jedynie step. Dziś wznoszą się ku niebu nowoczesne wieżowce. Owa wizja prezydenta oparła to miasto na linii historii, którą miałem okazję widzieć z wysokości 25. piętra. W centrum stoi Wieża Niepodległości, która symbolizuje punkt zwrotny historii Kazachów. Od zarania swych dziejów ów lud nomadów żył w świecie nieokreślonym, co pokazuje dość chaotyczna, choć nowoczesna zabudowa, od niej wszystko staje się symetryczne i biegnące prostą linią ku siedzibie rządu, parlamentu, prezydenta aż po pałac religii w kształcie piramidy i pałac ludowy.

W tym mieście spotkałem się wielokrotnie z tradycyjną życzliwością i otwartością Kazachów, którzy od 1991 roku żyją w stanie permanentnych zmian politycznych, obyczajowych, a nawet językowych. Niepodległość od początku była procesem pokojowego, ale jednak wyzwalania się z zależności od Rosji, otwierania na świat. Zaznaczanie tego jest związane nie tylko z gospodarką, ale także z kulturą tego kraju, który w 70% zamieszkują Kazachowie, a w 25% etniczni Rosjanie. Tymczasem językiem kazachskim włada tylko 30% społeczeństwa.

Owa dominacja języka rosyjskiego sprawia, że polityka kulturalna nastawiona jest na popularyzację języka kazachskiego, co obok światowej pozycji angielskiego przysparza troski miejscowym Niemcom. Niestety w ten sposób język niemiecki, kiedyś tak popularny, że rokrocznie 300 tysięcy uczniów uczyło się go jako pierwszego obcego, dzisiaj znajduje się dopiero na czwartej pozycji. Spotkania z kazachstańskimi Niemcami i nie tylko już za tydzień.

Bernard Gaida