W mijającym roku Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej podjął się trudu stworzenia wirtualnej przestrzeni o prostej nazwie „Muzeum online”. W ramach tego nowatorskiego projektu prezentuje fascynujące historie ludzi pogranicza wplecione w szerszy kontekst historyczny.
„Pokazujemy cenne pamiątki związane z ludźmi z tych terenów, które do tej pory były zamknięte w jakiejś starej skrzyni na przysłowiowym strychu, do której nikt od lat nie zaglądał”, wyjaśnia Lucjan Dzumla, dyrektor Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej. „My te pamiątki wyciągamy na światło dzienne i pokazujemy wszystkim zainteresowanym. I to w sieci, więc bez ograniczeń. Dla Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej to wejście na kolejny poziom działań popularyzatorskich, dzięki czemu możemy docierać do większej liczby odbiorców i przybliżać im ciekawe treści w innej odsłonie niż w przypadku wystaw tradycyjnych. Nasze muzeum to tak naprawdę nowa instytucja kultury, pokazująca historię Niemców i Polaków na Górnym Śląsku i nie tylko.”, dodaje Dzumla.
Projekt jest finansowany przez Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Budownictwa i Ojczyzny RFN.
Doris Stempowska mieszka na zamku Książ niedaleko Wałbrzycha od urodzenia, czyli od 86 lat. Historia zamku i jego mieszkańców ukształtowała ją przez całe życie. Jako Niemka w Polsce była zaangażowana w działalność NTKS w Wałbrzychu oraz Towarzystwa Dobroczynnego Niemców na Śląsku. Tam pomagała innym ludziom nawiązać kontakt z językiem i kulturą niemiecką.
Poza tym:
Spotkanie autorskie Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej z dr Bernardem Linkiem w Leśnicy
Wystawa "1919-1922. Konflikt o Górny Śląsk. Plebiscyt i podział regionu" w Opolu
21 czerwca 2021 r. w Berlinie otwarto Centrum Dokumentacyjne Ucieczka, wypędzenie, pojednanie, upamiętniające los Niemców, którzy w wyniku II wojny światowej musieli opuścić ojczyznę.
Centrum Dokumentacyjne, będące wynikiem wieloletnich prac i starannych przygotowań, ma na celu nie tylko podanie danych liczbowych, ale także zachowanie i pokazanie relacji świadków wydarzeń i pamiątek z nimi związanych. W ten sposób odwiedzający mają lepiej zrozumieć poczucie utraty wysiedleńców i głębiej się im przyjrzeć.
"Dla niemieckich uchodźców, przesiedleńców i niemieckich repatriantów oraz ich stowarzyszeń Centrum Dokumentacji Ucieczka, wypędzenie, pojednanie jest najważniejszym z brakujących elementów w krajobrazie pamięci i pamięci stolicy”, wyjaśnił przewodniczący Związku Wypędzonych, Bernd Fabritius.
Na wystawie nie pominięto przyczyn wypędzeń. „Narodowy socjalizm przyniósł terror Europie i światu; bez popełnionego przez Niemcy w ramach narodowego socjalizmu Shoah i bez rozpętanej przez Niemcy II wojny światowej nie doszedłby do tego" − podkreśliła Angela Merkel w swoim przemówieniu.
"Pamięć potrzebuje przestrzeni dla informacji i dialogu" – kontynuowała Angela Merkel. Centrum Dokumentacyjne spełnia to zadanie, będąc jednocześnie miejscem nauki i pamięci: z wystawą stałą, biblioteką, archiwum naocznych świadków i z pokojem ciszy.
Centrum Dokumentacyjne zajmuje się również tematem wydaleń w szerszym kontekście: odnosi się do losów ludzi, którzy również zostali wydaleni ze swoich domów gdzie indziej, jak na przykład z terytoriów byłej Jugosławii lub z Wietnamu. "Poruszono ważny rozdział historii i miejmy nadzieję, że będzie on znowu żywy; szczególnie po to, by mówić prawdę ze wszystkich stron, wspierać właściwe pojednanie i zapewnić lepszą przyszłość" − powiedział Bernard Gaida, przewodniczący VdG w Polsce.
Jednak na wystawie zabrakło głosu mniejszości niemieckich: "Poza nielicznymi wyjątkami los Niemców, którzy pozostali w swojej ojczyźnie, został przedstawiony tylko powierzchownie", dodał Bernard Gaida. "Z punktu widzenia mniejszości mogę jednak powiedzieć, że aby pokazać los tych, którzy pozostali w ojczyźnie, potrzebne byłyby jeszcze jedno Centrum lub dodatkowa wystawa. Tylko wtedy luka historyczna zostanie naprawdę zapełniona" − podsumował.
Muzeum Górnośląskie oferuje nowy program online. Od maja 2021 r. po raz pierwszy i bezpłatnie będzie oferować wycieczki z przewodnikiem online, w których prezentowane będą różne tematy wystawy stałej i aktualnej wystawy specjalnej. Dyrektor muzeum Andrea Perlt cieszy się z nowego formatu: "Jeśli nasi goście nie mogą do nas w tej chwili przyjść, przynosimy do nich nasze wystawy. Bardzo się cieszę, że rozszerzamy naszą ofertę o wycieczki z przewodnikiem online. Jest to kolejny krok w kierunku udostępnienia szerokiej publiczności naszej oferty tematycznej." Wycieczka online pozwala uczestnikom na uczestniczenie w zwiedzaniu wystawy z miejsca zamieszkania. W trakcie zwiedzania istnieje możliwość aktywnego zaangażowania i zadawania pytań.
Podczas pierwszej trasy online w najbliższy piątek, 21.05.2021, za pośrednictwem obecnej wystawy specjalnej "Polska czy Niemcy? Górny Śląsk na rozdrożu" referent ds. górnego Śląska, dr Dawid Skrabania, zajmie się historycznym wydarzeniem referendum sprzed 100 lat.
Po Pierwszej Wojnie Światowej upadł znany dotychczas porządek w Europie. Na ruinach wojny pojawiły się nowe państwa oparte na ideach narodowych. Mieszkańcy wielokulturowego i wielojęzycznego Górnego Śląska stanęli przed dylematem: Polska czy Niemcy? W obliczu tej decyzji 20 marca 1921 r. prawie 60 procent wyborców głosowało za pozostaniem Górnego Śląska w Niemczech, a 40 procent opowiedziało się za pozostaniem w Polsce. Na podstawie głosowania paryska Konferencja Ambasadorów postanowiła podzielić Górny Śląsk. Podział Górnego Śląska miał daleko idące konsekwencje i przeciął od wieków zrośnięty region. Oprowadzanie online odbędzie się w piątek, 21 maja 2021, o godzinie 15:00.
Kolejne terminy i tematy:
Piątek, 06.04.2021, godz. 15:00 "Punkty zwrotne w historii Górnego Śląska" dr Frank Mäuer
Na rok 2021 przypada 100. rocznica plebiscytu na Górnym Śląsku. O wydarzeniach sprzed wieku przypominają debaty, wystawa, film dokumentalny i publikacje:
WYDARZENIA:
Wystawa specjalna Organizatorzy: Stiftung Haus Oberschlesien, Muzeum Górnośląskie w Ratingen Termin: 20 marca - 31 grudnia 2021
20 marca 2021 w siedzibie Muzeum Górnośląskiego w Ratingen została otwarta wystawa specjalna tematyzująca powstania śląskie. Otwarcie wystawy odbyło się w formie online – zapis z otwarcia dostępny jest na stronie Muzeum TUTAJ. Wystawie towarzyszyć będzie katalog i międzynarodowa konferencja.
Dyskusja panelowa Organizatorzy: Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, Wochenblatt.pl Termin: 21 marca 2021 (dostępne nagranie)
21 marca 2021 w siedzibie VdG w Opolu odbyła się dyskusja panelowa z ekspertami, tematyzująca genezę i skutki plebiscytu. O wydarzeniach sprzed lat rozmawiali prof. Ryszard Kaczmarek, regionalista Dawid Smolorz, studentka i członkini BJDM Monika Mikołajczyk oraz przewodniczący VdG, Bernard Gaida. Relacja z debaty TUTAJ.
Konkurs „Sto lat temu na Śląsku” Ogranizator: Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej Termin: do 20 października 2021
Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej ogłasza konkurs na najciekawszą pamiątkę związaną z plebiscytem i jego następstwami. Ma on zachęcić do poszukiwania zdjęć i dokumentów związanych z przodkami, którzy żyli na Górnym Śląsku w dwudziestoleciu międzywojennym. Konkurs trwa do 20 października. Ogłoszenie wyników: nie później niż 15 listopada. Więcej informacji TUTAJ.
Podium Silesia. Korfanty vs. Ulitzka – aus Liebe zu Oberschlesien. Dyskusja online Organizator: Stiftung Haus Oberschlesien 21 kwietnia 2021 godz. 18:30 (dostępne nagranie)
W trakcie zmagań plebiscytowych na pierwszy plan wyszło dwóch górnoślązaków, którzy w szczególny sposób ucieleśniali wielowarstwową górnośląską tożsamość i duszę: prałat Carl Ulitzka i Wojciech Korfanty. Podczas gdy postać Ulitzki popadła w Niemczech w zapomnienie, Korfanty w Polsce jest w dzisiejszych czasach pamiętany jako patriota, bez którego część Górnego Śląska nie stałaby się polską. Setna rocznica plebiscytu na Górnym Śląsku jest świetną widzianą okazją do przyjrzenia się obu osobistościom. W tym celu Stiftung Haus Oberschlesien zorganizowało dyskusję online z udziałem dr Mirosława Węckiego i dr Guido Hitzego. Zapraszamy do jej odsłuchania (poniżej). Relacja z dyskusji do przeczytania TUTAJ.
Oficjalne uroczystości upamiętniające III Powstanie Śląskie
2 maja 2021 na Górze Św. Anny pod pomnikiem Czynu Powstańczego odbyły się oficjalne uroczystości upamiętniające III Powstanie Śląskie. Tuż przed ich rozpoczęciem na niedalekim cmentarzu parafialnym przedstawiciele mniejszości niemieckiej upamiętnili ofiary obu stron konfliktu. Relacja z uroczystości TUTAJ.
Oprowadzanie online po wystawie: "Polska czy Niemcy? Górny Śląsk na rozdrożu" Organizator: Muzeum Górnośląskie Termin: 21 maja 2021, godz. 15:00
To pierwsze z trzech bezpłatnych oprowadzań online, oferowanych przez Muzeum Górnośląskie. Podczas pierwszego z nich referent ds. górnego Śląska, dr Dawid Skrabania, zajmie się historycznym wydarzeniem referendum sprzed 100 lat. Zgłoszenia: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..
Kolejne terminy i tematy:
Piątek, 06 czerwca 2021, godz. 15:00 "Punkty zwrotne w historii Górnego Śląska" dr Frank Mäuer
5 lipca 2021 w bazylice na Górze Świętej Anny odprawiona została uroczysta msza święta upamiętniająca ofiary powstań i rocznicę zakończenia działań roku 1921.
Po zakończeniu mszy św. w Domu Pielgrzyma otwarta została wystawa Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz wyświetlony został film Muzeum Górnośląskiego w Ratingen: „Walka plebiscytowa o Górny Śląsk 1921“. Relacja z wydarzenia TUTAJ.
Podium Silesia. Między Berlinem, Rzymem i Katowicami. Niemieccy katolicy na polskim Górnym Śląsku 1922-1939. Wykład online Organizator: Stiftung Haus Oberschlesien 1 września 2021, 18:30
Stiftung Haus Oberschlesien zaprasza na wykład online dra Sebastiana Rosenbauma. Więcej informacji niebawem na stronie Stiftung Haus Oberschlesien. Wydarzenie towarzyszy wystawie "Polska czy Niemcy? Górny Śląsk na rozdrożu".
Seminarium Śląskie Organizator: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej Termin: 26-29 października 2021
Tegoroczne Seminarium Śląskie, organizowane przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, również będzie poświęcone tematowi roku 1921. Seminarium odbędzie się w dniach 26-29 października 2021. Pierwszy dzień Seminarium planowane jest w pałacu w Kamieniu Śląskim, pozostałe online. Więcej informacji niebawem na stronie internetowej HDPZ oraz na jego profilu na Facebooku.
PUBLIKACJE
Książka „Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka”
Już w roku 2019, ogłoszonym rokiem Powstań Śląskich, ukazała się publikacja prof. Ryszarda Kaczmarka, analizująca genezę, przebieg i skutki powstań. We wstępie autor pisze: „Powstania śląskie były jednym z przejawów konfliktu politycznego o wiele szerszego niż tylko regionalny. U jego podstaw tkwił spór o granice dwóch państw narodowych po I wojnie światowej, a walki na Górnym Śląsku były częścią niewypowiedzianej wojny polsko-niemieckiej.” Książka dostępna jest w księgarni internetowej Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej TUTAJ.
Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej we współpracy z tygodnikiem Wochenblatt.pl publikuje mapę plebiscytową z informacjami o wynikach w poszczególnych miejscowościach regionu. Mapa jest dostępna przez cztery tygodnie jako wkładka do tygodnika; można również bezpośrednio w redakcji zamówić numery, w których się ukazuje. Więcej informacji TUTAJ.
Mapa plebsicytowa online
Opracowana przez Adama Brzoskę internetowa mapa plebiscytowa pokazuje nie tylko wyniki plebiscytu w poszczególnych miejscowościach, ale też liczbę mieszkańców z uwzględnieniem narodowości i wyznania w 1910 i w 1921 roku. Więcej informacji na temat projektu na łamach Silesia News TUTAJ.
Film dokumentalny
Film „Walka plebiscytowa o Górny Śląsk” analizuje konflikt o przynależność państwową górnego Śląska, nie tylko z punktu widzenia wielkiej polityki. Pochyla się również nad losem zwykłych ludzi, którzy byli w tym czasie w centrum wydarzeń. Film wzbogacony jest o historyczne ujęcia i wypowiedzi ekspertów. Film (w polskiej wersji językowej) można zobaczyć na stronie internetowej Oberschlesisches LandesmuseumTUTAJ.
Komiks dla dzieci
Dla młodszych odbiorców Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej przygotował dwujęzyczny komiks przybliżający tematykę powstań. Jedna z jego bohaterek, Atka, mieszka w Niemczech po tym, jak jej dziadkowie wyprowadzili się tam po powstaniach. Publikacja to czwarta część serii o historii Górnego Śląska. Więcej informacji na stronie księgarni HDPZ TUTAJ.
Animacja edukacyjna
"Rok 1921 był bardzo ważny u nas na Górnym Śląsku" − tymi słowami dziadek zaczyna skierowaną do wnuczka opowieść o plebiscycie na Górnym Śląsku. Przygotowana przez Stiftung Haus Oberschlesienanimacjaedukacyjna, w prostych słowach przybliżająca genezę tych wydarzeń, skierowana jest zarówno do młodszych jak i starszych odbiorców. Do obejrzenia TUTAJ.
"Nasz Heimat 100 lat temu" - wydarzenia sprzed wieku w Dobrodzieniu
Cykl wpisów o wydarzeniach sprzed wieku na stronie DFK Guttentag, opisujący wydarzenia plebiscytu i powstań śląskich z perspektywy jednego z górnośląskich miasteczek. Wpisy dostępne są na profilu na Facebooku DFK Guttentag. O cyklu pisaliśmy TUTAJ.
"100 lat temu..." - Waldemar Gielzok o Powstaniach Śląskich
Wpisy nawiązujące treścią do wydarzeń sprzed 100 lat i opisujące je z punktu widzenia Waldemara Gielzoka, prezesa Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego. Zapoznać się z nimi można na profilu autora na Facebooku (dostęp do artykułów jest publiczny); są też do pobrania na naszej stronie internetowej TUTAJ.
20 marca 2021 roku mija 100 lat od plebiscytu na Górnym Śląsku. W tym dniu Muzeum Górnośląskie w Ratingen otwiera nową wystawę specjalną „Polska czy Niemcy? Górny Śląsk na rozdrożu. W 100. rocznicę plebiscytu na Górnym Śląsku ”.
Po pierwszej wojnie światowej upadł znany porządek europejski. Na gruzach imperiów Habsburgów, Hohenzollernów i Romanowów zaczęły powstawać nowe państwa oparte na ideach narodowych. Zasada samostanowienia narodów zadeklarowana w traktacie pokojowym w Wersalu posłużyła im za podstawę ich żądań. Wszędzie tam, gdzie ludność była etnicznie heterogeniczna, dochodziło do regionalnych konfliktów o ziemię, przynależność państwową i tożsamość narodową.
Nie inaczej było na Górnym Śląsku. Mieszkańcy wielonarodowego, wielokulturowego i wielojęzycznego Górnego Śląska stanęli przed dylematem: Polska czy Niemcy? Wobec tej decyzji 20 marca 1921 r. prawie 60 procent wyborców opowiedziało się za pozostaniem Górnego Śląska w Niemczech, a 40 procent na scedowaniu go na Polskę. Głosowaniu towarzyszyło kilka powstań. Na podstawie plebiscytu Rada Ambasadorów w Paryżu zadecydowała o podziale Górnego Śląska. Do Polski trafiło 29 procent landu z największą częścią górnośląskiego obszaru przemysłowego. Podział Górnego Śląska miał daleko idące konsekwencje i przeciął region, który wyrósł na przestrzeni wieków.
Muzeum Górnośląskie w Ratingen poświęca temu ważnemu wydarzeniu historycznemu własną wystawę specjalną (czas trwania: 21.03.2021 - 31.12.2021). Opowiada ona o przygotowaniach, przebiegu i konsekwencjach plebiscytu. Wystawie towarzyszy katalog oraz program towarzyszący, w tym film edukacyjny, który wydział kultury dla Górnego Śląska opracował wraz z Krajowym Ośrodkiem Edukacji Politycznej w Nadrenii Północnej-Westfalii (Landeszentrale für Politische Bildung Nordrhein-Westfalen) oraz fundacją Gerhart-Hauptmann-Haus w Düsseldorfie, a także międzynarodowa konferencja naukowa w dniach 11-12 czerwca 2021.
Wernisaż wystawy będzie można śledzić online w sobotę 20 marca 2021 o godzinie 15:00 na stronie internetowej Muzeum Górnośląskiego (tutaj).
Dziś zabierzemy Państwa w podróż w przeszłość. Odwiedzamy Opole, a dokładniej park na wyspie Bolko, który powstał w 1913 roku. "Austriacka Wiosna" rozpoczęła się w Opolu - zapraszamy na wystawę "Wiedeń z Galicji". Ponadto „Spacerownik” wydana ponownie została publikacja TSKN na Śląsku Opolskim. Zapraszamy również na niemieckojęzyczne drogi krzyżowe.
