Twoje dziecko też może być dwujęzyczne

Proces ten trwa wiele lat, ale żadne lekcje nie zastąpią wspólnej zabawy, czytania bajek, oglądania telewizji i słuchania muzyki w języku niemieckim w towarzystwie mamy, taty, babci czy dziadka. Im wcześniej dziecko będzie miało kontakt z językiem niemieckim, tym później zacznie się zastanawiać, który z języków – polski czy niemiecki – jest dla niego językiem obcym.

Język niemiecki w przedszkolu i szkole

Brak języka niemieckiego w domu można próbować zrekompensować nauką w przedszkolu lub szkole. Rodzice mniejszości niemieckiej, którzy chcieliby, aby ich dziecko uczyło się niemieckiego jako języka ojczystego, mogą poprosić o to dyrektora przedszkola lub dyrektora szkoły. Dla dzieci mniejszości publiczne placówki organizują lekcje niemieckiego, na które uczęszczają te dzieci, których rodzice złożyli u dyrektora odpowiednie wnioski.

W praktyce są to w przedszkolu najczęściej cztery godziny tygodniowo, w szkole – trzy godziny lekcyjne. Zajęcia takie są dla dzieci odrębnymi lekcjami języka niemieckiego.

Czy tylko tyle można zaoferować naszym dzieciom?

Nie, trzy czy cztery godziny lekcji w tygodniu są jedynie namiastką autentycznego kontaktu z językiem. Jeśli umiejętnie prowadzi je doświadczony nauczyciel, godziny te będą wypełnione językiem niemieckim, ale na innych przedmiotach, w przerwach i po lekcjach dzieci powrócą do języka, którego używa większość uczniów i nauczycieli w szkole – języka polskiego.

Jest jeszcze nauczanie w dwóch językach

Aby zaoferować dzieciom więcej czasu i sposobności na eksperymentowanie z językiem, można zorganizować w przedszkolu lub w szkole nauczanie w dwóch językach. W ten sposób nauka niemieckiego nie ograniczy się do dodatkowych lekcji niemieckiego, lecz rozciągnie się na inne przedmioty, tematy i wydarzenia, w których dzieci biorą codziennie udział. Dzięki temu język będzie towarzyszył dzieciom podczas odkrywania zjawisk przyrodniczych, analizy zadań matematycznych, wykonywania prac plastycznych czy treningu na lekcjach wf-u.

Jak organizuje się nauczanie dwujęzyczne?

Organizacja takich zajęć może wyglądać różnie. Zależy to od dostępności i umiejętności nauczycieli oraz etapu nauczania. W przedszkolu nauka taka odbywa się najoptymalniej w towarzystwie nauczyciela, który cały czas posługuje się językiem niemieckim. Towarzyszy mu drugi nauczyciel, dla którego językiem komunikacji z dziećmi jest język polski. Takie prowadzenie zajęć (jeden nauczyciel – jeden język) dzieci odbierają jako najbardziej autentyczne i samodzielnie dostosowują język do osoby, z którą akurat rozmawiają. Możliwe jest też, że opiekę nad dziećmi sprawuje jeden nauczyciel, który samodzielnie będzie decydował, kiedy używać języka polskiego, a kiedy niemieckiego. Ważne jest jednak, aby kontakt z językiem nie ograniczał się do odrębnych zajęć, lecz aby język towarzyszył dzieciom podczas zabaw, spożywania posiłków, prac porządkowych, spacerów i innych zdarzeń w ciągu całego dnia pobytu w przedszkolu.

W pierwszych klasach szkoły podstawowej nauka może wyglądać podobnie. Gdy jednak od klasy IV nauczanie odbywa się w ramach odrębnych przedmiotów, szkoła musi zagwarantować co najmniej cztery przedmioty, które będą nauczane w dwóch językach.

Czy nauczanie takie nie jest obciążeniem dla dziecka?

Jak wszystko, co dzieje się w szkole, również nauka w dwóch językach może stanowić pewnego rodzaju wyzwanie. Nie oznacza to jednak, że będzie obciążeniem. Każdy nauczyciel odpowiednio przygotowany do pracy w dwóch językach, wyczulony na potrzeby dzieci i świadomy ich możliwości, będzie umiejętnie dozował oba języki i wspierał dzieci w nauce i komunikacji w języku niemieckim. Im wcześniej dziecko miało kontakt z językiem, tym większe prawdopodobieństwo, że nauka taka nie stanie się dla dziecka dodatkowym obciążeniem.

Jak można skorzystać z takiego nauczania?

Organizacja nauczania w dwóch językach wymaga przygotowania przedszkola lub szkoły do tak odmiennego sposobu prowadzenia zajęć. Dyrektor placówki będzie musiał zadbać o nauczycieli, którzy podołają wyzwaniu, jakim jest nauczanie dwujęzyczne. Konieczne będzie też złożenie odpowiednich wniosków przez co najmniej 7 rodziców – najlepiej wszystkich z jednego rocznika uczniów. Złożone wnioski obligują dyrektora do zaplanowania nauczania dwujęzycznego w najbliższych latach szkolnych i utworzenia odrębnej grupy lub klasy, która w takim trybie – niezależnie od innych klas tego samego rocznika uczniów – będzie kontynuować naukę przez szereg następnych lat.

Wiedza, porozumienie, współpraca

Organizacja nauczania dwujęzycznego wymaga świadomości swoich praw i inicjatywy kilku rodziców, porozumienia z dyrektorem placówki i akceptacji takiego nauczania przez grono pedagogiczne i lokalną społeczność szkolną. Wymaga także planowania i czasami wielomiesięcznych przygotowań. Dlatego zacznij działać, ale nie działaj sam. Chętnie podpowiemy Ci, jak zorganizować nauczanie dwujęzyczne w Twojej szkole lub w przedszkolu. Zapytaj o to w swoim lokalnym kole DFK lub skontaktuj się z naszym konsultantem ds. oświaty w Związku Niemieckich Stowarzyszeń (tel. 77 454 78 78).

Zacznij działać! - Twoje dziecko też może być dwujęzyczne.

 

---

W powyższym artykule w odniesieniu do sposobu nauczania użyto zamiennie pojęć "dwujęzyczny" oraz "w dwóch językach". Według przepisów oświatowych należy rozgraniczyć nauczanie „dwujęzyczne” od nauczania „w dwóch językach”. Określenie "w dwóch językach" odnosi się jedynie do nauczania języka mniejszości narodowej i jest przywilejem mniejszości; nauczanie tekie oparte jest o inną podstawę programową, podlega innym przepisom organizacyjnym i innemu finansowaniu niż nauczanie „dwujęzyczne”. W powyższym tekście, dla uproszczenia, określenie „dwujęzyczny” użyto przede wszystkim do określenia form nauczania języka mniejszości narodowej niemieckiej.

Zapisz