Najstarsza i najbardziej wpływowa organizacja społeczna mniejszości niemieckiej w Rosji, "Międzynarodowe Stowarzyszenie Kultury Niemieckiej" (IVDK), opowiedziała się wyraźnie przeciwko agresji Rosji na Ukrainę. W oświadczeniu, opublikowanym na stronie Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich (AGDM), czytamy:

My, rosyjscy Niemcy, jesteśmy przeciwni jakiejkolwiek wojnie
Rosja, 28.02.2022

25 lutego 2022 r. w Moskwie odbyło się robocze spotkanie organów kierowniczych samoorganizacji rosyjsko-niemieckiej. W porządku obrad znalazły się pilne bieżące kwestie społeczności rosyjsko-niemieckiej.

Również Samoorganizacja rosyjskich Niemców jest głęboko dotknięta obecną sytuacją na Ukrainie.

Jednogłośnie oświadczamy, że my, rosyjscy Niemcy, my, obywatele Rosji, jesteśmy zagorzałymi przeciwnikami każdej wojny.

Każda wojna oznacza ból, strach, zniszczenie i stratę po obu stronach. Niesie ze sobą poważne konsekwencje, niewinne ofiary i tragiczne losy. Rany pozostają przez wiele lat. Rosyjscy Niemcy doświadczyli na własnej skórze, jak to jest być "zakładnikiem" okoliczności politycznych. Mamy szczerą nadzieję, że specjalna operacja wojskowa zostanie zatrzymana tak szybko, jak to możliwe, a wszystkie kwestie polityczne zostaną rozwiązane przy stole negocjacyjnym. To jedyne słuszne wyjście.

Wyrażamy nasze poparcie dla Niemców na Ukrainie. Łączy nas nie tylko wspólny historyczny los, ale także wspólna tradycja, język i kultura.

Mamy nadzieję, że sytuacja szybko wróci do normy, że działania wojenne ustaną i że przywrócony zostanie pokój.

Źródło: AGDM

W obliczu dyskryminacji prawnej mniejszości niemieckiej w Polsce, związanej z decyzją o redukcji środków na nauczanie języka ojczystego podjętym w Sejmie RP, Fundacja Stiftung Verbundenheit mit den Deutschen im Ausland oraz Grupa Robocza Mniejszości Niemieckich (AGDM) w Federalistycznej Unii Europejskich Grup Narodowościowych (FUEN) zapraszają do dyskusji online na temat "Redukcja lekcji języka niemieckiego dla mniejszości niemieckiej w Polsce i jej konsekwencje".

Źródło informacji: stiftung-verbundenheit.de

Grupa Robocza Mniejszości Niemieckich (AGDM) w FUEN wyraża rozczarowanie, że partie tworzące rząd federalny nie deklarują w umowie koalicyjnej wsparcia dla mniejszości niemieckich za granicą.

AGDM wyraża stanowisko, że niemieckie grupy etniczne i mniejszości są nieodłączną częścią niemieckiej tożsamości kulturowej i historycznej. Ponadto ponad milion członków mniejszości niemieckiej w Europie Zachodniej, Środkowej i Wschodniej oraz w Azji Środkowej wzbogaca różnorodność kulturową w swoich krajach, będąc ważnym łącznikiem między Niemcami i ich krajami partnerskimi. W ciągu ostatnich 20 lat Niemcy nie zapomniały o swoim szczególnym zobowiązaniu wobec rodaków żyjących w Europie Środkowo-Wschodniej i na terenie byłych republik Związku Sowieckiego, przybyłych do Niemiec jako emigranci i repatrianci lub żyjących jako mniejszość niemiecka w swoich krajach pochodzenia, i zawsze troszczyły się o wsparcie moralne i bezpieczeństwo finansowe mniejszości niemieckich za granicą.

Jednak AGDM nadal ma nadzieję na silne i ustrukturyzowane włączenie tematu mniejszości niemieckich w dalszym toku formowania się rządu jak i na szczeblach przyszłych ministerstw. W związku z brakiem w umowie koalicyjnej deklaracji ze strony partii tworzących rząd oczekujemy od rządu federalnego jasnego stanowiska wobec obaw mniejszości niemieckich za granicą. Kontynuacja wsparcia tych mniejszości przez RFN jest wyrazem odpowiedzialności Niemiec za radzenie sobie z konsekwencjami drugiej wojny światowej.

Z punktu widzenia zrzeszonych w AGDM organizacji dachowych mniejszości niemieckich za granicą istniejący od ponad 30 lat urząd pełnomocnika rządu federalnego ds. mniejszości narodowych i etnicznych oraz wysiedleńców ma wciąż, tak jak i do tej pory, duże znaczenie; mniejszości niemieckie wzywają zatem wspólnie rząd federalny do pracy na rzecz ciągłości tego urzędu.

Źródło: AGDM 

W dniach 4-7 listopada 2021 r. przedstawiciele mniejszości niemieckich spotkali się w Szlezwiku Północnym w Danii, aby wziąć udział w dorocznej konferencji Grupy Roboczej ds. Mniejszości Niemieckich (AGDM) i świętować 30. rocznicę jej istnienia. Miejsce wybrane zostało nie bez powodu: gospodarz wydarzenia, Związek Niemieckich Mieszkańców Szlezwiku Północnego (Bund Deutscher Nordschleswiger, BDN) obchodził w zeszłym roku 100 lat od powstania mniejszości niemieckiej w Danii po tym, jak wytyczona została duńsko-niemiecka granica. Ponieważ jednak konferencja AGDM 2020 odbyła się, ze względu na pandemię, jedynie online, tegoroczna konferencja − na zaproszenie BDN − została połączona z Dniem Niemiec w Północnym Szlezwiku.

W swoim przemówieniu rzecznik AGDM Bernard Gaida przypomniał historię powstania AGDM:

FUEN został założony w Paryżu już 20 listopada 1949 roku. Wówczas, w pierwszym "Kongresie Narodowości" wzięło udział około 200 osób. Uczestnicy czuli się ściśle związani z ideami Rady Europy, która również powstała w 1949 roku. Tak to się zaczęło w demokratycznym świecie. Ale większość członków AGDM jest od niego odcięta. Dziś jesteśmy w tej części Europy, która już wtedy starała się o poprawę sytuacji mniejszości narodowych. FUEN miał bardzo niewiele kontaktów z Europą Środkową i Wschodnią. Zmieniło się to wraz z historycznymi wydarzeniami lat 1989/1990. Mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej miały możliwość tworzenia organizacji i dochodzenia swoich praw. W ciągu tych lat FUEN przyjął wiele nowych organizacji członkowskich i rozwinął się w organizację ogólnoeuropejską. Na początku lat 90. FUEN była silnie zaangażowana w zrównoważoną i kompleksową ochronę mniejszości w Europie. Deklaracje FUEN z Cottbus miały decydujący wpływ na aktualne dokumenty prawne Rady Europy, Konwencję Ramową o Ochronie Mniejszości Narodowych oraz Europejską Kartę Języków Regionalnych lub Mniejszościowych.

Dlatego w 1991 roku z inicjatywy Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (BMI) w Budapeszcie powstała grupa robocza, która zrzesza wszystkie organizacje, które zjednoczyły się w FUEN, organizacji parasolowej mniejszości autochtonicznych w Europie, i uważały się za stowarzyszenia mniejszości niemieckich. Nasza społeczność była pierwsza i jest największa w FUEN.

Jednak nie tylko historia jednoczy mniejszość niemiecką w ramach AGDM. "Co to jest AGDM? - kontynuował Bernard Gaida - Przede wszystkim przyszło mi na myśl określenie »wspólnota«. Naprawdę jesteśmy wspólnotą grup narodowościowych, które bardzo się od siebie różnią - mogłem to zauważyć przez te wszystkie lata, które spędziłem wami i pośród was. Jednak we wszystkich losach jest nić, która nas łączy. Nawet jeśli nie możemy jej zdefiniować, ponieważ niekoniecznie jest to język, z którym prawie wszyscy mamy problemy; to nie stroje ludowe, piosenki czy historia; zawsze jednak czułem się pośród nas jak w domu. Czułem się wśród was jak w rodzinie, ponieważ jesteśmy wspólnotą. I to uczucie wzmacnia nas nawzajem".

Hinrich Jürgensen, przewodniczący Związku Niemieckich Mieszkańców Szlezwiku Północnego, podkreślił w swojej mowie powitalnej:

AGDM jest ważne dla nas wszystkich. Każda poszczególna mniejszość ma kontakty w Berlinie, ale razem jesteśmy silniejsi. Możemy uczyć się od siebie nawzajem – wprawdzie nie w stosunku jeden do jednego, możemy jednak wymieniać się pomysłami i czerpać z nich nową wiedzę.

Pełnomocnik rządu federalnego ds. przesiedleńców i mniejszości narodowych Bernd Fabritius, który również był gościem konferencji, wyraził przekonanie, że uczestnicy wydarzenia zbiorą wiele inspiracji z pogranicza niemiecko-duńskiego i skorzystają z doświadczeń mniejszości niemieckiej w Danii.

O część artystyczną zadbała raciborska grupa Trio Appassionato, której genialny występ zachwycił wszystkich.

Właściwa konferencja odbyła się w formie hybrydowej, bowiem nie wszyscy przedstawiciele mniejszości mieli możliwość przybycia ze swoich krajów do Danii. Podczas trzech sesji konferencji uczestnicy zajmowali się aktualnymi tematami oraz analizowali sytuację polityczną w Niemczech po wyborach. Zajmowali się także sprawami, których realizacja jest jeszcze niezbędna jak i osiągnięciami, które, w celu zwrócenia uwagi na mniejszości niemieckie, udało się już zrealizować. Uczestnicy wysłuchali również sprawozdań przedstawicieli poszczególnych grup mniejszości na temat ich sytuacji i działalności, a także sprawozdania koordynatora ds. młodzieży. Omówiono również program na rok 2022. W imieniu VdG o mniejszości niemieckiej w Polsce informował Marcin Lippa. Działalność AGDM przedstawił rzecznik AGDM Bernard Gaida.

Do ważnych punktów programu należała prezentacja pracy mniejszości niemieckiej w północnym Szlezwiku, wizyta w Niemieckim Muzeum Sonderburg oraz odwiedziny w niemieckim gimnazjum; po placówce gości oprowadzali sami uczniowie.

  

Spotkanie było również okazją do opracowania wspólnego programu i wypracowania pomysłów na przyszłość. Podkreślono m.in. znaczenie Europejskiej Karty Językowej oraz sposoby egzekwowania jej postanowień w poszczególnych krajach we współpracy z Radą Europy. Poszukiwano również sposobów poprawy współpracy między poszczególnymi organizacjami mniejszościowymi: zarówno na poziomie mediów, jak i programów.

Następnie, od niedzieli, młodzież AGDM spotkała się w Danii pod przewodnictwem koordynatora ds. młodzieży, Patryka Lomparta ze Słowacji. Na początku konferencji młodzieżowej obecny był również pełnomocnik rządu federalnego ds. przesiedleńców i mniejszości narodowych, prof. Bernd Fabritius. Konferencja potrwa do 9 listopada 2021 r.

Więcej na temat wydarzenia:
AGDM: Die 30. Jahrestagung der AGDM in Nordschleswig;
Der Nordschleswiger: Minderheiten feierten 30 Jahre Zusammenhalt.

Zdjęcia: AGDM 

Po pewnym letnim spowolnieniu faktem stało się tak wielkie przyspieszenie, że niemal nie do uwierzenia jest, ile może się wydarzyć w jeden dzień. Taki właśnie był poniedziałek. Takie dni pokazują, czym jest de facto mniejszość niemiecka, skoro już rankiem wymaga ona rozmowy z berlińskim ministerstwem, a krótko potem na kilka godzin łączy się ze sobą osiem osób z: Opola, Gliwic, Raciborza, Legnicy, Wejherowa, Koszalina, by zajmować się korespondencją z ministerstwami w Warszawie, z episkopatami Polski i Niemiec, ekshumacją masowego grobu w Potulicach, przyszłorocznym festiwalem Kultury Mniejszości Niemieckiej, dodatkiem HEIMAT w opolskim NTO po zmianie właściciela, odpowiedziami niemieckich partii politycznych kandydujących do Bundestagu na postawione przez VdG pytania i wieloma innymi tematami.

Późnym popołudniem z przyjemnością, jako przewodniczący AGDM, mogłem przywitać polityków, którzy dzisiaj zgodzili się wziąć udział w debacie FUEN poświęconej mniejszościom niemieckim w Europie, a było ich aż sześcioro, reprezentujących tyleż partii. W samej debacie Vladimir Ham z Chorwacji przypomniał, że AGDM swoją rezolucją przed dwoma laty zwracała uwagę na zbyt małe środki, jakie Niemcy w sumie przeznaczają na mieszkające w Europie mniejszości niemieckie, przy czym nie chodziło nam tylko o zwiększenie tych środków, ale także o możliwość otwarcia nowych kierunków wsparcia. Zwłaszcza związanych z oświatą. Oczywiście wtedy nie było jeszcze kosztów spowodowanych pandemią, dlatego dzisiejsze odpowiedzi pozwalają być umiarkowanie zadowolonym, jeśli wynika z nich, że pomimo kosztów żadna partia nie wyznaje zasady, że te środki należałoby zredukować. Szansa na ich zwiększenie jeśli była, to raczej ukryta w odpowiedziach.

Mnie osobiście najbardziej ucieszyła odpowiedź na postulat również już przeze mnie wcześniej podpisany i skierowany do Bundestagu, by powołać gremium parlamentarne, które wraz z przedstawicielami AGDM i samych mniejszości niemieckich w sposób stały zajmowałoby się tą tematyką. Szczera odpowiedź, że takie stałe gremium niczego nie zdziała poza przegadywaniem tematu, mogłaby zrazić, gdyby nie fakt, że politycy zgodzili się co do tego, że lepszą drogą jest istotne wzmocnienie pozycji Federalnego Pełnomocnika ds. Mniejszości Narodowych oraz przyjęcie zasady stałych konsultacji z mniejszościami niemieckimi w kręgu ponadpartyjnym i łączącym różne komisje Bundestagu.

Wydaje się, że osiągnięto konsensus, o którym po wyborach nie omieszkamy przypomnieć. Kiedy więc wieczorem zajmowałem się najważniejszym z moich obowiązków, czyli byciem z wnukami, miałem jednak satysfakcję z minionego dnia.

Bernard Gaida

W poniedziałek, 17 maja 2021 r., Bernard Gaida, rzecznik Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckiej (AGDM), wygłosił w niemieckim Bundestagu przemówienie nawiązujące do rezolucji w sprawie perspektyw mniejszości niemieckich, przyjętej przez AGDM na początku listopada 2019 r. W swoim przemówieniu Bernard Gaida odniósł się do sytuacji kulturowej i językowej społeczności niemieckich w Europie oraz zaapelował o dalsze wsparcie ich działalności i o zwiększenie środków finansowych z budżetu Republiki Federalnej Niemiec, przeznaczonych na ich zachowanie i utrzymanie.

Fragmenty przemówienia przedstawiamy poniżej:

W większości krajów Europy Wschodniej i Azji Środkowej mniejszości niemieckie były wyłączone z zasad państwa demokratycznego aż do przełomu lat 80. i 90. Znalazło to odzwierciedlenie w braku prawnego uznania całej społeczności niemieckiej, co uniemożliwiło działalność instytucjonalną i często wiązało się z dyskryminacją kulturową i językową. W dziesięcioleciach po II wojnie światowej sytuacja ta doprowadziła do migracji setek tysięcy Niemców z ich małych ojczyzn do Niemiec oraz, zarówno przymusowej, jak i nieświadomej asymilacji pozostałych społeczności. Jedną z konsekwencji jest to, że członkowie mniejszości niemieckiej w dzisiejszych czasach często nie mają wystarczającej znajomości języka niemieckiego, a zatem brakuje im jednego z najważniejszych nośników tożsamości – języka. Wraz z obawą przed publicznym wyznawaniem niemieckiej tożsamości mamy obecnie do czynienia z bardzo niestabilną sytuacją niemieckiej tożsamości w Europie Wschodniej i Azji Środkowej. (...)

Jednocześnie jednak chcielibyśmy zwrócić uwagę, że postrzegamy siebie zarówno jako lojalnych obywateli naszych krajów, jak i jako część niemieckiego narodu kulturowego. W tym celu chcemy być postrzegani przez Niemcy nie tylko przez pryzmat konsekwencji wojny, ale także jako rodacy, którzy w celu wzmocnienia swojej tożsamości potrzebują więzi z kulturą niemiecką. (...)

W wielu krajach, w których żyjemy, nadal nie stworzono publicznych systemów edukacji mniejszości, które mogłyby umożliwić nam skuteczne przerwanie procesu utraty czy też odbudowanie roli języka niemieckiego w życiu społecznym i rodzinnym. Co więcej, proces przekazywania tożsamości jest nadal osłabiony ze względu na częsty brak wsparcia w postaci instytucji kulturalnych. Programy i projekty, które przyczyniają się do upowszechniania współczesnej kultury niemieckiej i przekazywania współczesnego wizerunku Niemiec za granicą mają charakter elitarny, koncentrują się na dużych miastach i często nie docierają do regionów zamieszkanych przez mniejszość niemiecką. (...)

Apelujemy o zwiększenie wsparcia finansowego przede wszystkim dlatego, że widzimy nowe możliwości rozwoju naszych społeczności. W tym miejscu chciałbym wyrazić moje pragnienie, aby zapewnić bardziej aktywne wsparcie waszym niemieckim rodakom w Europie i byłym Związku Radzieckim (…), którzy kryją ważną „miękką siłę” w sensie kulturalnym, dyplomatycznym i integracyjnym, oraz aby odpowiednio je wyposażyć finansowo.

Bernard Gaida
Rzecznik Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich (AGDM) w FUEN

Z pełną treścią przemówienia (tekst w j. niemieckim) można się zapoznać poniżej: 

Rezolucja AGDM (tekst w j. niemieckim):

„In zwei Welten – Deutsche Minderheiten stellen sich vor“ to objazdowa wystawa Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich (AGDM) w Federalistycznej Unii Europejskich Grup Narodowościowych (FUEN). Pokazuje pochodzenie i tradycje, a także bieżącą działalność stowarzyszeń niemieckich grup etnicznych za granicą.

Od 2017 r. do początku 2020 r. wystawa objechała Niemcy, Europę i świat. W chwili obecnej, z powodu pandemii koronawirusa, prezentowanie wystawy w różnych miejscach zostało wstrzymane.

Z tego powodu AGDM postanowiło przestawić się na formę cyfrową. Umożliwiło to finansowanie z Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Budownictwa i Ojczyzny na podstawie rezolucji Niemieckiego Bundestagu.

Wystawa przedstawia podobieństwa, ale także różnice między mniejszościami niemieckimi z 25 krajów i zajmuje się ważnymi tematami tworzenia ich tożsamości. Wystawa w imponujący sposób prezentuje pochodzenie i tradycje, przeszłość, teraźniejszość i pełne kolorów życie stowarzyszeniowe mniejszości.

Co ciekawe, do treści wystawy w wersji online mogą być dodawane nowe artykuły! 

Odkryj online 25 krajów, w których mieszkają Niemcy i dowiedz się więcej o języku, religiach, tradycjach i dziedzictwie kulturowym.

Tekst: AGDM
Wystawa online: https://in2welten-agdm.fuen.org/

Rzecznik Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich (AGDM) Bernard Gaida zaapelował do Pani Ursula von der Leyen, przewodniczącej Komisji Europejskiej w sprawie inicjatywy Minority Safepack, która po raz pierwszy pomogłaby zapewnić ochronę i rozwój praw mniejszości na szczeblu UE.