Tym razem w Schlesien Journal relacja z uroczystośći otwarcia Centrum Młodzieżowego mniejszości niemieckiej oraz Centrum badań mniejszości niemieckiej, które odbyły się w obecności ambasadora Niemiec w Polsce, dra Arndta Freytag von Loringhovena. Dzień później natomiast na Górze Św. Anny miała miejsce 25 już pielgrzymka mniejszości narodowych i etnicznych.
W najnowszym wydaniu Schlesien Journal:
Pisałem o pielgrzymce mniejszości narodowych na Annaberg dużo wcześniej i wypada mi ten rozdział zakończyć. Powiedziałem przed mszą świętą w niedzielę, że większości tam zgromadzonych towarzyszy ta góra od dzieciństwa do wieku podeszłego. Te słowa były o tyle dla mnie symboliczne, że w tym roku po raz pierwszy nie było na Górze św. Anny mojej matki, gdyż zdrowie zmusiło ją do korzystania ze streamingu. Za to były wszystkie mieszkające na Śląsku wnuki.
Nie tylko dlatego w niedzielę mogłem odczuwać radość, ale także dlatego, że na tej pierwszej pielgrzymce po zelżeniu pandemii było nas tak dużo. Tę liczną i aktywną obecność wojewoda opolski Sławomir Kłosowski zaznaczył krótkim zdaniem: „Jak wy pięknie śpiewacie”. Ale i jego obecność na moje zaproszenie była powodem do radości. Ujęły wszystkich: i pobożność, i śpiew, i wsłuchanie się w słowa – od intencji, którą miałem zaszczyt wyjaśniać na wstępie, przez kazanie biskupa Andrzeja Czai aż po słowa ambasadora Arndta Freytag von Loringhovena i ministra Błażeja Pobożego. Podniosłą atmosferę tej triady zawartej w intencji: pojednanie, wolność, odrodzenie – dało się wyczuć.
Pielgrzymka to wydarzenie religijne, bardzo śląskie, tak jak śląska jest tutejsza mniejszość niemiecka, co niestety w niektórych słowach zostało nieświadomie rozerwane. Religijne też są jej owoce, ale te pozostają tajemnicą. To też zawsze wydarzenie społeczne, analizowane pod kątem liczby pielgrzymów, słów, które padły, przybyłych gości. Nie wiem, ilu nas było, ale przeważa zdanie, że po dwuletniej przerwie i czasie obostrzeń pojawiło się nas naprawdę wielu. W powszechnej opinii dało się zauważyć liczny i radosny udział młodych, rodzin z dziećmi, rowerzystów, co świadczy o żywotności wspólnoty niemieckich Ślązaków. I było to skorzystaniem z tej wolności do kulturowego wyboru, jaka była częścią intencji.
Najtrudniejsze było i zawsze jest wezwanie do pojednania. A jednak powtarzane przez mniejszość niemiecką od wielu lat wezwania do niego w kontekście tragedii walk po plebiscycie w niedzielę zostały wysłuchane. Nigdy jeszcze tyle identycznych wieńców nie spoczęło na grobach niemieckich i polskich poległych w 1921 r. Wieńce z szarfami w kolorach czarno-czerwono-złotych połączone z barwami żółto-niebieskimi, „symetrycznie” złożone oddały cześć powstańcom śląskim i kadetom ze Lwowa oraz – z drugiej strony – poległym na Annabergu jego niemieckim obrońcom. Pojedynczy był tylko biało-czerwony wieniec z napisem „Wojewoda Opolski” spoczywający wyłącznie na polskiej mogile. Boleśnie brakowało go na grobie poległych wtedy w walce Niemców. Praca nad pojednaniem musi więc jeszcze trwać.
Bernard Gaida
W niedzielę, 7 czerwca 2021, odbyła się na Górze Św. Anny 25 już pielgrzymka mniejszości narodowych i etnicznych. Po spowodowanej pandemią rocznej przerwie na świętej górze Ślązaków znów zgromadzili się pielgrzymi. Tym razem pod hasłem: "Pojednanie, wolność, odnowa w Chrystusie". Bo też i rok 2021 jest dla mniejszości niemieckiej szczególny.
W tych trzech wezwaniach zawierają się też wspomnienia, które w powitalnej mowie przywołał przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, Bernard Gaida:
"100 lat temu na Górnym Śląsku pojawiły się siły, które zerwały pokój dopiero co zadeklarowany Traktatem Wersalskim i potwierdzony w plebiscycie wolą większości Ślązaków, by pozostać w granicach ówczesnej, demokratycznej Republiki Weimarskiej. (...) Tragedia przelewu krwi przekształciła się w tragedię wielorakich podziałów: granica rozdarła wielowiekową wspólnotę ziemi, ludzi, tradycji. Podziały od tego czasu stale się mnożyły. Ze świadomością tej tragedii podziału mówił w 1983 roku Jan Paweł II z ołtarza, który stąd widać: „ta ziemia potrzebuje wielorakiego pojednania”. Pojednanie jest więc pierwszym wezwaniem dzisiejszej intencji".
Wolność - kolejne wezwanie - odnosi się bezpośrednio do 30. rocznicy od momentu podpisania między Polską a Niemcami Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz do 30 lat istnienia Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce. "30 lat od podpisania traktatu pomiędzy państwami, które propagandowo usiłowano przedstawiać jako odwiecznych wrogów", podkreślił Bernard Gaida. Dalej mówił: "Społeczność Niemców ze Śląska, Pomorza, Warmii, Mazur, z Łodzi i z całej Polski, zwana mniejszością niemiecką jest z traktatem związana w sposób szczególny. Nasza społeczność, której istnieniu zaprzeczano po 1945 roku, przesunięciu granic i wypędzeniu większości mieszkańców dawnego niemieckiego wschodu, została w tym traktacie uznana. Mogła więc organizacyjnie zacząć działać".
Trzecie wezwanie: odnowa, to wezwanie o przezwyciężenie podziałów, ale też pragnienie postawienia na Śląsku wspólnego pomnika pamięci ofiar konfliktu sprzed 100 lat. "I to jest trzecia część naszej dzisiejszej intencji: odrodzenie na tej ziemi, zmiana myślenia, odrzucenie gloryfikacji tego co podzieliło i dzieli a budowanie tego co łączy w szacunku do inności narodowej, językowej, kulturowej, historycznej, która nie jest wrogością" - podkreślił Bernard Gaida.
Temat pojednania był szczególnie obecny w kazaniu biskupa Andrzeja Czai:
Chrystusowe odkupienie uzdalnia nas też to przebaczenia, pojednania i życia w zgodzie. Dlatego nie możemy być obojętni na to wszystko, co ciągle się ujawnia jako wielkie wyzwania społeczne, także w perspektywie historycznej. Mam na myśli przede wszystkim wydarzenia na Górnym Śląsku sprzed 100 lat: plebiscyt, tzw. III Powstanie Śląskie i podział Górnego Śląska. Z myślą o pojednaniu potrzeba nie tylko modlitwy za tych, którzy zginęli po obydwu stronach, potrzeba też wspólnego upamiętnienia tych tragicznych wydarzeń sprzed stu lat. A nade wszystko wzbudzenia większej wrażliwości na przeżywanie prawdy o tamtych wydarzeniach, czego podstawą jest poszanowanie pamięci historycznej, która jest w głowach i w sercach mieszkańców Górnego Śląska, ponieważ jest inna w sercach polskiej większości i niemieckiej mniejszości. I jeszcze inna w sercach autochtonów. Trzeba podjąć te trudne kroki, by się nawzajem nie ranić. By powiedzieć stosowne słowa i wprowadzić w życie odpowiednie czyny ku przebaczeniu i pojednaniu. To niezwykle ważne zadanie, które - jak mówiłem tutaj drugiego maja w bazylice - nie niszczyć tego, co już osiągnęliśmy w stosunkach między Polską i Niemcami; tego naprawdę budującego poziomu pojednania między narodami polskim i niemieckim.
Już po uroczystej mszy głos zabrali goście. Będący z wizytą na Górnym Śląsku ambasador Niemiec, Arndt Freiherr Freytag von Loringhoven: "Kiedy spojrzymy wstecz, dobre sąsiedztwo jest niczym innym jak czymś oczywistym. 100 lat temu wojska niemieckie i polskie walczyły wokół Górnego Śląska i Annabergu. Prezydent RP, Bronisław Komorowski opisał wydarzenia sprzed 100 lat jako dramat, dzielący nie tylko śląskie wsie i miasteczka, domy rodzinne, ale także indywidualne rodziny. To nigdy nie może się powtórzyć. Dlatego szczególnie ważne jest, aby prowadzić stały, ufny dialog otwarty z innymi (...)". Z ust ambasadora nie zabrakło jednak również słów uznania z okazji 30-lecia istnienia organizacji mniejszości niemieckiej: "Bardzo się cieszę, że mogę doświadczyć bardzo aktywnej i zaangażowanej mniejszości niemieckiej podczas mojej pierwszej podróży do województwa opolskiego. A młodzi ludzie odgrywają w tym szczególną, decydującą rolę."
Słowa nieobecnego na Górze Św. Anny ministra Błażeja Pobożego przekazał reprezentujący go na pielgrzymce wojewoda Opolski, Sławomir Kłosowski: "Chcę dziś z serca podziękować wszystkim organizatorom (...) za to, że zawsze można liczyć na Państwa zaangażowanie na rzecz chrześcijańskich wartości i zasad oraz zachowania tożsamości mniejszości narodowych i etnicznych, które łączą, a nie dzielą". Wspomniał również słowa papieża z 1983 roku, który "mówił o wspólnocie, o ojczyźnie, o wspólnej Polsce i wspólnym kraju. Niech więc obecne uroczystości będą więc wyrazem hołdu, który niepodległa Polska składa uczestnikom trzech zrywów niepodległościowych i wszystkim mieszkańcom Śląska. Chciałbym - kontynuował - byśmy czynili ten polski dom jeszcze bardziej osadzony na wartościach, które nas jednoczą i wzajemnie do siebie przybliżają. Świadomi, że ojczyznę, która jest daleko, można kochać jeszcze bardziej poprzez miłość do tej, która jest blisko. Życząc owocnego, duchowego pielgrzymowania w braterskiej jedności przekazuję każdemu z Państwa wyrazy należnego szacunku. Wierzę, że z Bożą pomocą i dzięki wspólnemu zaangażowaniu sprostamy wyzwaniu, jakim jest wzajemne zrozumienie wspólnej historii".
Po zakończonych obchodach delegacje udały się na annogórski cmentarz, by zgodnie z intencją Bernarda Gaidy, by upamiętniono obie strony konfliktu. Gdyż "Jako przedstawiciele mniejszości niemieckiej, w sto lat po walkach III polskiego powstania na Górnym Śląski, chcielibyśmy pokazać, że pomimo różnic w świadomości historycznej dojrzeliśmy do tego, aby oddać hołd wszystkim poległym i modlić się za wszystkich. Tego samego oczekujemy od naszych sąsiadów i przedstawicieli państwa". I choć przy obu mogiłach znalazły się wieńce od przedstawicieli mniejszości niemieckiej, to jednak wieniec ozdobiony biało-czerwoną wstęgą został złożony jedynie na mogile polskich poległych.
Na zakończenie w domu Pielgrzyma na Górze Św. Anny odbyła się premiera filmu „Deutsch im Herzen / Niemieckie serca”, przy osobistym udziale świadków czasu, którzy wystąpili w filmie. W trakcie wydarzenia uczestnicy wysłuchali słów pana Egona Primasa, przewodniczącego federalnego Związku Wypędzonych i Uchodźców CDU/CSU. Również Armin Laschet, przewodniczący partii CDU, skierował do obecnych kilka słów. Dziękujemy bardzo!
Film "Niemieckie serca" można zobaczyć TUTAJ.
Pełna treść przemówienia Bernarda Gaidy:
Po przeczytaniu relacji z niedzielnej pielgrzymki mężczyzn i młodzieńców do Piekar Śląskich doszedłem do wniosku, że pielgrzymka mniejszości narodowych na Annaberg jest najbardziej śląską ze śląskich pielgrzymek. Z jednej strony dlatego, że gromadzą się na niej ci Ślązacy, dla których wymiarem śląskości jest jej zanurzenie w niemieckiej kulturze, języku i tradycji. Z drugiej strony dlatego, że na Górze św. Anny niemal zawsze tradycja szacunku dla każdej tożsamości Ślązaka była standardem.
Były czasy, kiedy każda większa pielgrzymka odbywała się tutaj dwukrotnie, raz w języku niemieckim, raz po polsku. To sprawiało, że niemożliwe było tu atakowanie z ambony którejś z narodowości żyjących na Śląsku. Mam nadzieję, że tak pozostanie i słowa podobne tym, jakimi abp Wiktor Skworc podziękował PKN Orlen za wykupienie lokalnej prasy, zaznaczając dobitnie, że z rąk kapitału niemieckiego, nigdy tutaj nie padną. Odarłoby to tę „górę ufnej modlitwy” z jej świętości.
Nie wiem, ilu pielgrzymów w Piekarach Śląskich potrafiło się nadal ufnie modlić po kazaniu metropolity podkreślającego wrogi stosunek do kapitału niemieckiego. Paradoksem, a właściwie skandalem jest fakt, że słowa te padły na Śląsku, gdzie każda piędź ziemi nosi na sobie ślad niemieckiej, solidnej pracy, a jej wielowiekowa świetność powstała, ale i tworzyła ów niemiecki kapitał. Budowała także religijny wymiar Śląska.
Może ktoś stwierdzić, że transakcja Orlenu miała czysto rynkowy charakter i tylko w tym kontekście padły słowa metropolity. A jednak czujemy, że za tymi słowami tkwi niechęć do tego konkretnego kapitału… bo niemiecki. Czujemy dlatego, że znamy już ideę tzw. panteonu górnośląskiego, który abp Wiktor Skworc realizuje na rządowe zamówienie w podziemiu katedry katowickiej. Panteonu, który pomija setki zasłużonych dla Śląska tylko dlatego, że byli i czuli się Niemcami. To rezonuje doskonale ze słowami wypowiedzianymi w Piekarach.
I na koniec słowa żalu śląskiego katolika, który poczuł zażenowanie i wstyd, że prywatne zdanie bez związku z niedzielną uroczystością Trójcy Świętej pada z ambony. Zdanie nieewangeliczne i przeczące powszechności, czyli katolickości Kościoła, ale także takie, które zabolało wielu diecezjan. Jednych, bo czują związek z niemieckością, a innych – bo uważają pluralizm i niezależność mediów za wartościowe dla demokracji. Zapraszam 6 czerwca na Annaberg. Nasze motto: Pojednanie, Wolność, Odnowienie. Odzyskajmy ufność.
Bernard Gaida
Jak co roku, w pierwszą niedzielę czerwca odbywała się pielgrzymka Mniejszości Narodowych i Etnicznych, która oficjalnie na Górze Świętej Anny rozpoczynała ciąg pielgrzymek do Barda Śląskiego, Wambierzyc, Zlatych Hor oraz do Trzebnicy. Pielgrzymki te już od lat organizują duszpasterzy z Diecezji opolskiej i wrocławskiej Mniejszości Narodowych wraz ze Związkiem Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce.
W minionym roku mieliśmy zaszczyt świętować trzydziestą rocznicę ponownego wprowadzenia w diecezji Opolskiej języka niemieckiego do liturgii. W obecnym roku, z powodu pandemii, nie możemy licznie spotkać się po raz 25 przy Grocie Lurdzkiej na Górze św. Anny, dlatego pragniemy Państwa poinformować, że 7 czerwca 2020 r. o godz. 9.00 na antenie TVP 3 Opole i poprzez internet (Media VdG) będzie transmitowana msza św. z Katedry Opolskiej, którą odprawi opolski biskup Andrzej Czaja.
Serdecznie zapraszamy na świętowanie razem z nami religijnej uroczystości!
Suma transmitowana będzie 7 czerwca 2020 r. o godz. 9.00 na żywo z kanału na YouTube Wochenblatt.pl: https://www.youtube.com/watch?v=C5Nrn-MozXk
W niedzielę 2 czerwca 2019 w Grocie Lurdzkiej na Górze św. Anny odbyła się 24. pielgrzymka mniejszości narodowych i etnicznych. Jednocześnie upamiętniona została 30. rocznica ponownego wprowadzenia na mszę świętą języka niemieckiego. Eucharystia ta odprawiona została 4 czerwca 1989 roku. Wprowadził ją ks. arcybiskup Alfons Nossol.
Przed mszą św. przewodniczący Związku Bernard Gaida przemawiał po niemiecku i po śląsku. W imieniu Romów w języku romskim i polskim głos zabrała Helena Łakatosz z Brzegu.
Msza święta odbyła się w wielu językach: po polsku, po niemiecku i po romsku, w której przewodniczyli biskup Andrzej Czaja oraz pomocnik biskup diecezji Paderborn Matthias König.
W tym roku w Grocie Lurdzkiej zgromadziło się ok. półtora tysiąca wiernych mniejszości niemieckiej oraz grupa reprezentująca społeczność Romów z przewodniczących ich stowarzyszenia Janem Korzeniowskim. We mszy św. wzięli udział liczni przedstawiciele władz samorządowych. Stronę niemiecką reprezentował ambasador RFN w Warszawie Rolf Nikel, Pani Konsul RFN w Opolu Birgit Fisel-Rösle oraz Bernd Fabritius pełnomocnik rządu RFN ds. mniejszości narodowych i etnicznych oraz wysiedleńców. Natomiast polską – europoseł właśnie zakończonej kadencji Marek Plura, poseł na Sejm RP Ryszard Galla, wicemarszałek województwa opolskiego Roman Kolek i Rafał Bartek przewodniczący Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim oraz przewodniczący sejmiku opolskiego.
W załączniku przedstawiamy treść przedmowy przewodniczącego Związku Bernarda Gaidy oraz powitanie Bernda Fabritius pełnomocnika rządu RFN ds. mniejszości narodowych i etnicznych oraz wysiedleńców:
Źródło: nto.pl, gość.pl
