We wtorek, 3 maja 2022, przedstawiciele mniejszości niemieckiej upamiętnili poległych podczas powstań śląskich. Kwiaty złożono zarówno na grobach niemieckich obrońców Góry św. Anny oraz powstańców i żołnierzy polskich. "Oddano tą samą cześć tragicznie poległym w wojnie, którą miał pokojowo rozstrzygnąć plebiscyt, a wyniku którego nie zaakceptowała ówczesna Polska", wspomniał przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, Bernard Gaida. Poniżej pełna treść jego przemówienia:

Stoimy w bardzo dziwnym miejscu. Z jednej strony jest to miejsce spoczynku, ale z drugiej jest też ono symbolem wydarzeń roku 1921. Obok siebie leżą tu powstańcy ze Śląska, polscy kadeci i doczesne szczątki bojowników Freikorpsu. To pokazuje, jak bardzo konflikt ten nie był prawdziwym powstaniem i jak bardzo pasuje on do współczesnego terminu "wojny hybrydowej". Jednak teraz, 100 lat później, widzimy tylko groby tragicznie poległych, skrywające częściowo potajemnie pochowane szczątki. Jako miejsce spoczynku cmentarz na Górze Św. Anny przypomina cmentarze wojskowe z I wojny światowej, które widziałem w Prusach Wschodnich, gdzie na centralnym krzyżu jest napisane: "Przyjaciel i wróg – zjednoczeni w śmierci". Niestety, często żyjący nie są zjednoczeni.

Jednak jako przedstawiciele mniejszości niemieckiej, 100 lat po zmaganiach "polskiego powstania na Górnym Śląsku" chcemy pokazać, że dorośliśmy do tego, by oddać hołd wszystkim poległym i, pomimo różnic w świadomości historycznej, modlić się za wszystkich. Oczekujemy tego również od naszych sąsiadów i przedstawicieli państw. Słyszeliśmy to wyraźnie także 10 lat temu od prezydenta Komorowskiego, kiedy mówił: „Pamiętajmy także i o tym, że naprzeciw powstańców byli także inni Ślązacy – ci, którzy czuli się Niemcami i chcieli, by Śląsk pozostał nadal częścią państwa niemieckiego. (…) Szanujemy tutaj także ich wybory”.

 

Pomimo naszego apelu 2 maja ubiegłego roku wybuch rozlewu krwi po raz kolejny był tu obchodzony jednostronnie. Tak jak zainicjowaliśmy to rok temu, tak i w tym roku w dniu 5 lipca będziemy świętować nabożeństwem zakończenie walk i początek zawieszenia broni na ówczesnym Górnym Śląsku. W ten sposób chcemy pokazać, zwłaszcza w czasach ataku Rosji na Ukrainę, że naprawdę stoimy po stronie pokoju, pragnąc rozwiązywania wszystkich problemów w sposób demokratyczny. Wówczas próbowano tego dokonać za pomocą plebiscytu. Niestety ówczesna Polska i część ludności nie zgadzali się z jego wynikiem, pragnąc o przynależności Górnego Śląska zadecydować militarnie.  

  

Stoimy przy grobach ludzi, którzy poświęcili za to swoje życie. Symbolicznie upamiętniamy tragedię podziału Śląska, podziału ludzi i podziału serc. Mam nadzieję, że nasz apel zostanie usłyszany jeszcze szerzej, że trafi on do podręczników i że stanie się częścią edukacji następnego pokolenia, łącząc symbolicznie niemieckich Ślązaków i Polaków.

Mając to na uwadze, proszę o wspólną modlitwę za wszystkie ofiary tragicznego roku 1921.

Przedstawiciele mniejszości niemieckiej spotkali się dziś w Ministerstwie Edukacji z sekretarzami stanu kilku resortów, aby omówić problem zmniejszenia liczby lekcji języka niemieckiego jako języka mniejszości. Nie było jednak wyraźnego sygnału do zmiany kierunku.

– Braliśmy udział w rozmowie, której po stronie polskiej przyświecała idea symetrii – mówi przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń w Polsce Bernard Gaida. Choć polski rząd zasygnalizował chęć podjęcia konkretnych kroków, te będą możliwe dopiero, kiedy Niemcy zwrócą większą uwagę w stronę mieszkających tam Polaków. – Dlatego szczególnie ważne było dla mnie, że zastępca ambasadora Kremer podkreślił, że rząd federalny stara się konkretnie zdefiniować problemy polityczne i znaleźć rozwiązania. Poszukuje się również rozwiązań dla Polaków w Niemczech, ale warunkiem dalszego dialogu jest wyeliminowanie wprowadzonej aktualnie dyskryminacji mniejszości niemieckiej w Polsce – mówi Bernard Gaida.

Pełna treść artykułu: Rozmowy w Ministerstwie (Wochenblatt.pl)

Wczoraj wieczorem premier landu Nadrenia-Palatynat Malu Dreyer i przewodniczący Landtagu Hendrik Hering przybyli do Opola. W zaplanowanych na dziś rozmowach poruszane były tematy wieloletniego partnerstwa między Nadrenią-Palatynatem i Opolem w kontekście demokracji europejskiej; odbyły się spotkania z lokalnymi politykami, marszałkiem Andrzejem Bułą, członkami zarządu województwa i Sejmiku, przedstawicielami mniejszości niemieckiej oraz z młodzieżą. Poruszony został również temat pomocy humanitarnej dla Ukrainy; wiele miejsca poświęcono również  kwestii, która od miesięcy zajmuje mniejszość niemiecką w Polsce: finansowaniu nauki języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej. 

W centrum uwagi: język

W odpowiedzi na zarzuty polskiego rządu o brak finansowania nauczania języka polskiego w Niemczech premier Malu Dreyer podkreśliła: "Edukacja w Niemczech jest sprawą federalną. Wszystkie kraje związkowe oferują odpowiednie lekcje i je finansują". Wspomniała również o liczbach: "Tutaj, w Nadrenii-Palatynacie, lekcje języka pochodzenia oferuje 21 szkół; zwykle są to 3-4 godziny tygodniowo. W 2021 r. w zajęciach wzięło udział 776 uczniów; w bieżącym roku jest ich 794, więc liczba ta rośnie, co nas bardzo cieszy. Jako mały kraj związkowy wydajemy na te zajęcia 420 000 euro rocznie; duże kraje związkowe wydają znacznie więcej".

Po opisaniu obecnej sytuacji wokół języka niemieckiego w Polsce polityk podkreśliła: "To trudna i zła sytuacja (...) Jako kraje związkowe nie jesteśmy wszechmocni, ale chcę poruszyć ten temat na Konferencji Ministrów ds. Europy - stałej grupie roboczej, która regularnie spotyka się z Federalnym Ministrem Spraw Wewnętrznych i Federalnym Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Kolejne spotkanie odbędzie się 19 maja. Jesteśmy zdeterminowani, aby nagłaśniać ten temat na poziomie krajowym i robić w tym kierunku co w naszej mocy."

Przyznała, że sytuacja, w jakiej znajduje się mniejszość niemiecka w Polsce, jest absolutnie wyjątkowa: "Będę rozmawiała z Federalnym Ministrem Spraw Wewnętrznych i Kanclerzem Federalnym o tym, że po prostu potrzebujemy szybszego tempa działania. (...) Jest to całkowicie arbitralna sytuacja, w której mniejszość niemiecka jest wyłączana spośród wszystkich innych mniejszości; jest to po prostu nie do przyjęcia. Musimy podkreślić, że czas nagli”.

Przedpremierowe zwiedzanie wystawy

Po południu Tadeusz Chrobak, Dyrektor Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu oraz Weronika Wiese, Dyrektor Centrum Dokumentacyjno-Wystawienniczego Niemców w Polsce przywitali gości w siedzibie placówki przy ul. Szpitalnej w Opolu. Alicja Schatton-Lubos, odpowiedzialna za koncepcję wystawy, zaprezentowała wnętrza Centrum wraz z przestrzeniami wystawienniczymi, dokumentującymi historię mniejszości niemieckiej w Polsce na przestrzeni dziejów: od średniowiecza przez czasy nowożytne, trudny wiek XX aż do współczesności.

"To miejsce jest właściwie jak skrzynia ze skarbami, w której można zobaczyć i zrozumieć historię (...) to bardzo ważny punkt dla Niemców w Polsce" – podsumowała swoje wrażenia Malu Dreyer podczas rozmowy z przedstawicielami mniejszości niemieckiej, nauczycielami i młodzieżą, która odbyła się bezpośrednio potem.

Wieloletnie partnerstwo

"Partnerstwo z województwem działa również tak dobrze z Nadrenią-Palatynatem, ponieważ województwo opolskie oznacza po prostu pluralistyczne zrozumienie i współistnienie, co charakteryzuje to partnerstwo wyjątkowo. Otwartość, wspieranie umiejętności językowych ludzi jest tym, co umożliwia im przemieszczanie się i życie w całej Europie, jest to też powodem, dla którego fundamenty naszego partnerstwa są tak mocne", mówiła premier landu podczas konferencji prasowej w opolskim Urzędzie Wojewódzkim. "Wiemy, że jest tu wiele filii, także niemieckich firm, że jest to region przez przedsiębiorstwa bardzo mile widziany, że język niemiecki jest tu również szeroko rozpowszechniony i że tutaj pracownicy po prostu znają ten język. (...) Wszystko to przynosi owoce".

Przemiany polityczne lat 1989/1990 przyniosły Niemcom w Polsce wiele możliwości. Pozwolono im założyć stowarzyszenia a tym samym kultywować niemiecką kulturę, wzmocnić swoją tożsamość i przywrócić niemieckie nabożeństwa. Od 1994 r. w Zlatých Horách w Czechach odbywa się pielgrzymka Niemców, na Górze Św. Anny natomiast pielgrzymka narodów. Od kilku lat mniejszość niemiecka pielgrzymuje również do Trzebnicy. W przeszłości Niemcom na Dolnym Śląsku raz w roku wolno było organizować niemieckojęzyczne jarmarki w Wambierzycach i Bardzie Śląskim. Od 13 lat w organizacji tych wydarzeń uczestniczy również ZNSSK w Polsce, dzięki czemu przybywają na nie również pielgrzymi z województw Opolskiego i Śląskiego. Każdego roku Związek Niemieckich Stowarzyszeń wraz z Duszpasterstwem Mniejszości Niemieckiej dokładają wszelkich starań, aby pielgrzymki były licznie odwiedzane przez wszystkie pokolenia mniejszości niemieckiej. Wydarzeniom towarzyszy również muzyka: modlitwę wzbogacają lokalne grupy muzyczne mniejszości niemieckiej.

Relacja z pielgrzymki na Górę Św. Anny w 2021 roku znajduje się TUTAJ.

Dokładne informacje na temat tegorocznych pielgrzymek mniejszości niemieckiej ukażą się niebawem; już teraz serdecznie zapraszamy:

• 5 czerwca: Góra Św. Anny

Pielgrzymkę rozpocznie godzina modlitwy i rozważań o godzinie 10:00. Uroczystą sumę o godzinie 11:00 poprowadzą: biskup diecezjalny opolski Andrzej Czaja wraz z gościem, kardynałem Kurtem Kochem: szwajcarskim duchownym, doktorem teologii i przewodniczącym Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan.

• 10 lipca: Bardo Śląskie
• 14 sierpnia: Wambierzyce
• 17 września: Zlaté Hory
• 12 listopada: Trzebnica

Plakaty do pobrania na dole artykułu.