Wybrano nowego przewodniczącego FUEN

Kongres rozpoczął „Jarmark Narodów”, na którym wybrane mniejszości będące członkami FUEN mogły zaprezentować swoje tradycyjne produkty oraz projekty: Jarmark to miejsce gdzie można się spotkać, gdzie można porozmawiać i wymienić doświadczenia, to szczególnie ważne dla mniejszości narodowych – podkreśla wysoka komisarz Organizacji ds. Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Astrid Thors. Oprócz komisarz kongres FUEN otworzyli także jej przewodniczący Hans Heinrich Hansen oraz przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Bernard Gaida. Oboje podkreślali znaczenie Wrocławia jako Europejskiej Stolicy Kultury oraz doskonałej możliwości z tej okazji do zorganizowania spotkania mniejszości narodowych w Europie.

Na specjalnie przygotowanych stoiskach można było nie tylko zapoznać się z działalnością europejskich mniejszości, ale także spróbować tradycyjnych produktów. Jürgen  Gretschel – przewodniczący mniejszości niemieckiej z Legnicy przygotował np. tradycyjne śląskie specjały. Oprócz tego goście mogli degustować także tradycyjne produkty z Rosji, Danii czy Francji.

Artystycznie wieczór uświetnił występ zespołów mniejszości narodowych z Polski. Występowali m. in. artyści mniejszości niemieckiej, karaimskiej czy romskiej.

Drugi dzień kongresu FUEN poświęcony był części pierwszej części seminaryjnej. W dużej mierze podczas tej części mówiono o sytuacji mniejszości narodowych w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem mniejszości niemieckiej.

Jako gospodarz miasta Wrocławia kongres otworzył jego prezydent Rafał Dutkiewicz. Dutkiewicz poprosił, by uczcić minutą ciszy zmarłego, pochodzącego z Wrocławia Friza Sterna, który specjalizował się w historii niemieckiej. Prezydent podkreślił swoje dobre kontakty z mniejszością niemiecką w jego mieście, szczególnie z jej przewodniczącą Renatą Zajączkowską. W języku niemieckim życzył uczestnikom kongresu udanych obrad.

Przewodniczący ZNSSK Bernard Gaida miał z kolei okazję odczytać list z okazji kongresu, który wystosował Prezydent Polski Andrzej Duda: Razem z jubileuszem Traktatu, ten rok przynosi także jubileusz 25-lecia ZNSSK, współorganizatora Kongresu. Składam podziękowanie Państwa organizacji za pomnażanie bogactwa kulturowego naszego kraju i dokonań społeczeństwa obywatelskiego – napisał Andrzej Duda. Pełny list można odczytać tutaj.

List Prezydenta pochwalił obecny podczas kongresu pełnomocnik rządu ds. mniejszości Hartmut Koschyk: Także do Niemiec dotarły informacje o spotkaniu prezydenta Dudy z mniejszościami narodowymi w Polsce. Mam odczucie, że było to dobre i pełne treści spotkanie, którego prezydent sobie życzył, a nie tylko sztywny obowiązek – stwierdził Koschyk. Pełnomocnik podkreślił także zasługi przewodniczącego Hansa Heinricha Hansena, który w tym roku kończy swoją kadencję. Hansen jest drugim pod względem długości sprawowania urzędu przewodniczącym, co docenił także Hartmut Koschyk. Pełną przemowę Koschyka można znaleźć tu.

Głowna przemowa należała z kolei do wysokiej komisarz Astrid Thors. Przemowa komisarz była wnikliwą analizą sytuacji mniejszości narodowych w Europie, które według komisarz muszą odnaleźć się w trudnej sytuacji w Europie, ale także w dzisiejszym nowoczesnym świecie np. w świecie nowych mediów.

Ważną przemowę wygłosił również przewodniczący FUEN Hans Heinrich Hansen. Hansen nawiązywał do sytuacji politycznej w Europie, szczególnie do kryzysu migracyjnego oraz jej wpływu na mniejszości narodowe. Z ubolewaniem przypomniał, że jakiś czas temu odrzucono propozycję FUEN, aby zebrać milion podpisów w ramach tzw. Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej. Jej przyszłość będzie jak stwierdził, wyznacznikiem „jaką drogą będą mogły iść mniejszości w przyszłości”. Jako podstawowe rozwiązanie dla obecnych i przyszłych problemów mniejszości narodowych Hansen wskazał dialog pomiędzy mniejszością a większością.

W ramach kongresu FUEN będzie zajmował się także tematem powiększenia Opola w sensie zabiegów politycznych, które działają na niekorzyść mniejszości narodowych: Taki zabieg może na lata spowodować przepaść pomiędzy lokalnym społeczeństwem – stwierdził poseł mniejszości niemieckiej Ryszard Galla w swoim wystąpieniu.

List z okazji kongres wystosował także w imieniu ministra spraw wewnętrznych Mariusza Błaszczaka wiceminister Sebastian Chwałek: Współcześnie Rzeczpospolita Polska dokłada wszelkich starań, by mniejszość narodowe mogły rozwijać się w jej krajobrazie kulturowym – stwierdził Chwałek w liście odczytanym przez przedstawiciela MSW.

Przemowę wygłaszał także m. in. wicemarszałek Roman Kolek.

Po przemowach uczestnicy kongresu mieli okazję wysłuchać części referatowej. W pierwszym referacie Rafał Bartek skupił się na polskiej polityce wobec mniejszości narodowych. Mówił głównie o zmianach, jakie Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych chciałby wdrożyć w tę politykę. Problemem jest np., wycofywanie wniosków o nauczanie języka niemieckiego jako języka mniejszości w szkołach ponadgimnazjalnych. Ponad to komisji zależy m. in. na tym, aby nauka języka mniejszości odbywała się bez żadnych warunków wstępnych, czyli bez konieczności składania 7 deklaracji by takie nauczanie uruchomić.  Rafał Bartek podkreślił także kwestię wiedzy o mniejszościach czy m. in. instytucji kultury.

W kolejnym referacie Bernard Gaida przestawił krótko sytuację mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 roku. Mimo wielkiej zmiany w stosunku do lat 1945-1989, gdzie poza niewielkimi wyjątkami mniejszość niemiecka była w Polsce nieuznawana, wciąż istnieje konieczność poprawy jej obecnej sytuacji: Patrząc na przepisy, to tutaj na kongresie są wśród nas przedstawiciele mniejszości, których sytuacja jest lepsza, są też takie, których sytuacja jest gorsza, dlatego staramy się polepszyć naszą sytuacją we współpracy z rządem – stwierdził Gaida. Przemowę Bernarda Gaidy można znaleźć tu.

Kolejnymi referentami byli Aleksandra Oszmiańska-Pagett oraz dr Tomasz Wicherkiewicz.  Pierwsza referentka mówiła o Europejskiej Karcie Języków Regionalnych i Mniejszościowych w kontekście realizacji jej postulatów przez Polskę i zaleceń Komitetu Ekspertów Rady Europy. Z kolei dr Tomasz Wicherkiewicz opowiadał o zagrożonych językach mniejszościowych w Europie, a zwłaszcza w Polsce. Z jego prezentacji wynikało, że nawet teoretycznie „bezpieczne” języki takie jak język niemiecki Polsce, mogą być zagrożone wyginięciem, jeśli nie stworzy się odpowiedniej atmosfery dla pielęgnacji tych języków.

Drugi dzień kongresu zakończyła dyskusja panelowa, w której uczestniczyli różni przedstawiciele mniejszości narodowych w Polsce i Europie: Mariola Abkowicz (mniejszość karaimska), Justyna Matkowska (mniejszość romska), Rafał Bartek (mniejszość niemiecka), Koloman Brenner (mniejszość niemiecka na Węgrzech) oraz Stefan Dudra (mniejszość łemkowska). Poszczególni przedstawiciele mieli okazję opowiedzieć delegatom FUEN o historii i sytuacji swoich mniejszości narodowych. Opowiadano tak o tajemniczej kulturze Romów, jak i o kwestiach językowych mniejszości niemieckiej.

Trzeci dzień kongresu poświęcony był sytuacji mniejszości narodowych nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Refrenami byli przedstawiciele samych mniejszości jak i europejskich instytucji, które zajmują się ich tematem.

Przedstawiciel niemieckiego MSZ Joachim Bleicker podkreślił wyjątkowe znaczenie stosunków niemiecko-duńskich jako modelowych, jeśli chodzi o rozwiązania polityki dla mniejszości. Mówił jednak także o stosunkach polsko-niemieckich: Mniejszość niemiecka w PRL była dyskryminowana a nawet w większości nieuznawana. Dziś pełnią ważną rolę grupy, która promuje obraz Niemiec Polsce – mówił Bleicker.

W późniejszej części seminaryjnej przedstawiono m. in. europejski projekt badawczy na temat europejskich mniejszości narodowych, jak i wzajemne stosunki mniejszości narodowych do napływających do Europy uchodźców.

Referat na temat sytuacji mniejszości w Polsce i Europie przedstawił również współtwórca polskiej Ustawy o Mniejszościach prof. Grzegorz Janusz: W latach 90-tych zrobiono bardzo dużo dla europejskich mniejszości narodowych, pierwsza dekada drugiego tysiąclecia, to wyczuwalna niechęć, a współcześnie problemem jest fakt, że dochodzą do władzy często partie populistyczne i nacjonalistyczne – stwierdził Janusz. Jak przyznał profesor wiele kwestii spornych związanych z mniejszościami narodowymi wynikało często albo ze złośliwości urzędniczej albo z woli pokazania „kto tu rządzi”.

W ostatniej części seminaryjnej przedstawiciele europejskich mniejszości narodowych mogli przedstawić swoją sytuację. Ich relacje były pełne przeciwieństw, począwszy od dobrej sytuacji szkolnictwa dla mniejszości niemieckie w Chorwacji, aż po nieuznawane mniejszości czy przejawy ekstremalnej agresji w stosunku np. do Romów.

Czwarty dzień kongresu był dniem zebrania delegatów FUEN.

W jego pierwszej części dominowały sprawozdania. Szczególnie interesujące było sprawozdanie szefa młodzieżówki FUEN – JEV. Jak podkreślił, rok 2015 był najaktywniejszym rokiem w historii jego organizacji. Młodzieżówce udało się postawić na nogi mnóstw projektów, jak np. spotkania integracyjne czy wspólne gotowanie.

Następnie poinformowano o Europeadzie2016. Są to mistrzostwa Europy mniejszości narodowych w Europie w piłce nożnej, w których startuje także drużyna mniejszości niemieckiej z Polski.  Europeada odbędzie się już w czerwcu.

Delegaci mieli okazję także zgłosić zmiany do statutu FUEN.  Dotyczyło to między innymi powoływania grup roboczych.

W ramach posiedzenia przedstawiciele mniejszości podęli także kilka rezolucji. Delegaci FUEN sprzeciwili się między innymi planom prezydenta Wiśniewskiego w sprawie powiększenia Opola. Rezolucję można znaleźć tu. Dodatkowo przyjęta została rezolucja w sprawie ochrony języków zagrożonych.

Najważniejszym punktem zebrania delegatów były wybory nowego przewodniczącego i zarządu FUEN. Po 9 latach Hans Heinrich Hansen (Niemiec z Danii) pożegnał się z funkcją przewodniczącego.  Na stanowisko nowego szefa FUEN kandydowali Loránt Vincze (Węgier z Rumunii) oraz Dieter Paul Küssner (Duńczyk z Niemiec). Na stanowisko nowego przewodniczącego wybrany został Loránt Vincze: Musimy wykonać pracę u podstaw poziomu europejskiego i wyłożyć temat mniejszości narodowych na stół. Europejskie organizacje muszą o tym mówić, to mój najważniejszy cel - stwierdził Vincze po wyborze. Podkreślił także jak ważny jest zgrany zespół, aby realizować cele FUEN. Nowi wiceprzewodniczący FUEN przedstawiają się następująco: Olga Martens, Dieter Paul Küssner, Halit Habipoglu, Daniel Alfreider, Bernhard Ziesch. Przewodniczący VdG Bernard Gaida został członkiem Europejskiego Forum Dialogu.

W poczet FUEN zostały przyjęte także dwie nowe organizacje, a kilkanaście innych czeka na przyjęcie w przyszłym roku, co pokazuje atrakcyjność organizacji.

Kongres FUEN zakończyła uroczysta gala z występem Jacka Hornika oraz Norberta Rascha i Anety Lissy-Kluczny.