Rok 1921 na Górnym Śląsku – przegląd wydarzeń i publikacji

Na rok 2021 przypada 100. rocznica plebiscytu na Górnym Śląsku. O wydarzeniach sprzed wieku przypominają debaty, wystawa, film dokumentalny i publikacje:

WYDARZENIA: 

• Wystawa specjalna
  Organizatorzy: Stiftung Haus Oberschlesien, Muzeum Górnośląskie w Ratingen
  Termin: 20 marca - 31 grudnia 2021

20 marca 2021 w siedzibie Muzeum Górnośląskiego w Ratingen została otwarta wystawa specjalna tematyzująca powstania śląskie. Otwarcie wystawy odbyło się w formie online – zapis z otwarcia dostępny jest na stronie Muzeum TUTAJ. Wystawie towarzyszyć będzie katalog i międzynarodowa konferencja.

• Dyskusja panelowa
  Organizatorzy: Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, Wochenblatt.pl
  Termin: 21 marca 2021 (dostępne nagranie)

21 marca 2021 w siedzibie VdG w Opolu odbyła się dyskusja panelowa z ekspertami, tematyzująca genezę i skutki plebiscytu. O wydarzeniach sprzed lat rozmawiali prof. Ryszard Kaczmarek, regionalista Dawid Smolorz, studentka i członkini BJDM Monika Mikołajczyk oraz przewodniczący VdG, Bernard Gaida. Relacja z debaty TUTAJ.

• Konkurs „Sto lat temu na Śląsku”
  Ogranizator: Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej 
  Termin: do 20 października 2021 

Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej ogłasza konkurs na najciekawszą pamiątkę związaną z plebiscytem i jego następstwami. Ma on zachęcić do poszukiwania zdjęć i dokumentów związanych z przodkami, którzy żyli na Górnym Śląsku w dwudziestoleciu międzywojennym. Konkurs trwa do 20 października. Ogłoszenie wyników: nie później niż 15 listopada. Więcej informacji TUTAJ.

• Podium Silesia. Korfanty vs. Ulitzka – aus Liebe zu Oberschlesien. Dyskusja online
  Organizator: Stiftung Haus Oberschlesien 
  21 kwietnia 2021 godz. 18:30 (dostępne nagranie)
  

W trakcie zmagań plebiscytowych na pierwszy plan wyszło dwóch górnoślązaków, którzy w szczególny sposób ucieleśniali wielowarstwową górnośląską tożsamość i duszę: prałat Carl Ulitzka i Wojciech Korfanty. Podczas gdy postać Ulitzki popadła w Niemczech w zapomnienie, Korfanty w Polsce jest w dzisiejszych czasach pamiętany jako patriota, bez którego część Górnego Śląska nie stałaby się polską. Setna rocznica plebiscytu na Górnym Śląsku jest świetną widzianą okazją do przyjrzenia się obu osobistościom. W tym celu Stiftung Haus Oberschlesien zorganizowało dyskusję online z udziałem dr Mirosława Węckiego i dr Guido Hitzego. Zapraszamy do jej odsłuchania (poniżej). Relacja z dyskusji do przeczytania TUTAJ. 

• Oficjalne uroczystości upamiętniające III Powstanie Śląskie

2 maja 2021 na Górze Św. Anny pod pomnikiem Czynu Powstańczego odbyły się oficjalne uroczystości upamiętniające III Powstanie Śląskie. Tuż przed ich rozpoczęciem na niedalekim cmentarzu parafialnym przedstawiciele mniejszości niemieckiej upamiętnili ofiary obu stron konfliktu. Relacja z uroczystości TUTAJ.

• Oprowadzanie online po wystawie: "Polska czy Niemcy? Górny Śląsk na rozdrożu"
  Organizator: Muzeum Górnośląskie
  Termin: 21 maja 2021, godz. 15:00

To pierwsze z trzech bezpłatnych oprowadzań online, oferowanych przez Muzeum Górnośląskie. Podczas pierwszego z nich referent ds. górnego Śląska, dr Dawid Skrabania, zajmie się historycznym wydarzeniem referendum sprzed 100 lat. Zgłoszenia: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.. 

Kolejne terminy i tematy:

Piątek, 06 czerwca 2021, godz. 15:00
"Punkty zwrotne w historii Górnego Śląska"
dr Frank Mäuer

Piątek, 18 czerwca 2021, godz. 15:00
"Górnośląskie Dziedzictwo Kulturowe"
Katharina Gucia-Klassen

Więcej informacji na temat oprowadzań TUTAJ.

• Międzynarodowa konferencja naukowa 
  Termin: 11-12 czerwca 2021
  Organizator: Stiftung Haus Oberschlesien

Konferencja towarzyszy wystawie "Polska czy Niemcy? Górny Śląsk na rozdrożu". Śledzić ją można będzie również online. Więcej informacji wkrótce. 

• Msza święta na Górze Św. Anny, otwarcie wystawy i projekcja filmu 
  Termin: 5 lipca 2021 godz. 16:00 
  Organizator: ZNSSK w Polsce we współpracy z Domem Współpracy Polsko-Niemieckiej i Muzeum Górnośląskim w Ratingen 

5 lipca 2021 w bazylice na Górze Świętej Anny odprawiona została uroczysta msza święta upamiętniająca ofiary powstań i rocznicę zakończenia działań roku 1921.

Po zakończeniu mszy św. w Domu Pielgrzyma otwarta została wystawa Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz wyświetlony został film Muzeum Górnośląskiego w Ratingen: „Walka plebiscytowa o Górny Śląsk 1921“. Relacja z wydarzenia TUTAJ. 

• Podium Silesia. Między Berlinem, Rzymem i Katowicami. Niemieccy katolicy na polskim Górnym Śląsku 1922-1939. Wykład online
  Organizator: Stiftung Haus Oberschlesien 
  1 września 2021, 18:30
  

Stiftung Haus Oberschlesien zaprasza na wykład online dra Sebastiana Rosenbauma. Więcej informacji niebawem na stronie Stiftung Haus Oberschlesien. Wydarzenie towarzyszy wystawie "Polska czy Niemcy? Górny Śląsk na rozdrożu". 

• Seminarium Śląskie 
  Organizator: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej
  Termin: 26-29 października 2021

Tegoroczne Seminarium Śląskie, organizowane przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, również będzie poświęcone tematowi roku 1921. Seminarium odbędzie się w dniach 26-29 października 2021. Pierwszy dzień Seminarium planowane jest w pałacu w Kamieniu Śląskim, pozostałe online. Więcej informacji niebawem na stronie internetowej HDPZ oraz na jego profilu na Facebooku.

 

PUBLIKACJE 

• Książka „Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka”

Już w roku 2019, ogłoszonym rokiem Powstań Śląskich, ukazała się publikacja prof. Ryszarda Kaczmarka, analizująca genezę, przebieg i skutki powstań. We wstępie autor pisze: „Powstania śląskie były jednym z przejawów konfliktu politycznego o wiele szerszego niż tylko regionalny. U jego podstaw tkwił spór o granice dwóch państw narodowych po I wojnie światowej, a walki na Górnym Śląsku były częścią niewypowiedzianej wojny polsko-niemieckiej.” Książka dostępna jest w księgarni internetowej Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej TUTAJ.

• Okolicznościowe znaczki pocztowe

Już pod koniec 2020 roku Stiftung Haus Oberschlesien wydała okolicznościowe znaczki przypominające o wydarzeniach roku 1921. Zaprojektowane przez Leonharda Wonsa znaczki zaakceptowane zostały przez Deutsche Post, można je więc używać w Niemczech jako zwykłe znaczki listowe. Ukazały się również karty podarunkowe. Można je zamówić za pośrednictwem maila Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

• Mapa plebiscytowa

Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej we współpracy z tygodnikiem Wochenblatt.pl publikuje mapę plebiscytową z informacjami o wynikach w poszczególnych miejscowościach regionu. Mapa jest dostępna przez cztery tygodnie jako wkładka do tygodnika; można również bezpośrednio w redakcji zamówić numery, w których się ukazuje. Więcej informacji TUTAJ.

• Mapa plebsicytowa online 

Opracowana przez Adama Brzoskę internetowa mapa plebiscytowa pokazuje nie tylko wyniki plebiscytu w poszczególnych miejscowościach, ale też liczbę mieszkańców z uwzględnieniem narodowości i wyznania w 1910 i w 1921 roku. Więcej informacji na temat projektu na łamach Silesia News TUTAJ.

• Film dokumentalny  

Film „Walka plebiscytowa o Górny Śląsk” analizuje konflikt o przynależność państwową górnego Śląska, nie tylko z punktu widzenia wielkiej polityki. Pochyla się również nad losem zwykłych ludzi, którzy byli w tym czasie w centrum wydarzeń. Film wzbogacony jest o historyczne ujęcia i wypowiedzi ekspertów. Film (w polskiej wersji językowej) można zobaczyć na stronie internetowej Oberschlesisches Landesmuseum TUTAJ. 

• Komiks dla dzieci

Dla młodszych odbiorców Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej przygotował dwujęzyczny komiks przybliżający tematykę powstań. Jedna z jego bohaterek, Atka, mieszka w Niemczech po tym, jak jej dziadkowie wyprowadzili się tam po powstaniach. Publikacja to czwarta część serii o historii Górnego Śląska. Więcej informacji na stronie księgarni HDPZ TUTAJ.

• Animacja edukacyjna

"Rok 1921 był bardzo ważny u nas na Górnym Śląsku" − tymi słowami dziadek zaczyna skierowaną do wnuczka opowieść o plebiscycie na Górnym Śląsku. Przygotowana przez Stiftung Haus Oberschlesien animacja edukacyjna, w prostych słowach przybliżająca genezę tych wydarzeń, skierowana jest zarówno do młodszych jak i starszych odbiorców. Do obejrzenia TUTAJ. 

•  "Nasz Heimat 100 lat temu" - wydarzenia sprzed wieku w Dobrodzieniu 

Cykl wpisów o wydarzeniach sprzed wieku na stronie DFK Guttentag, opisujący wydarzenia plebiscytu i powstań śląskich z perspektywy jednego z górnośląskich miasteczek. Wpisy dostępne są na profilu na Facebooku DFK Guttentag. O cyklu pisaliśmy TUTAJ.  

• "100 lat temu..." - Waldemar Gielzok o Powstaniach Śląskich 

Wpisy nawiązujące treścią do wydarzeń sprzed 100 lat i opisujące je z punktu widzenia Waldemara Gielzoka, prezesa Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego. Zapoznać się z nimi można na profilu autora na Facebooku (dostęp do artykułów jest publiczny); są też do pobrania na naszej stronie internetowej TUTAJ.